Szekspirowski bohater, odczuwając melancholię, Danię nazywa “więzieniem”; Hamlet dziś zostałby zupełnie zmarginalizowany w swej opinii - to kraj ludzi najszczęśliwszych na świecie, co zgodnie podają wszelkie rankigi i badania ludzkiego szczęścia. W tym nieodległym od nas przytulnym kraju życie jest “hyggelig” - właśnie tak ciepłe i miękkie, jak trudna wymowa tego pojęcia, które powinno się wymawiać jak “hu/ygr”. Nie ma dosłownego tłumaczenia tego, czym jest “hygge” - nie jest to ani po prostu szczęście, ani tym bardziej modna dziś “uważność” czy “dobrostan” (z ang. wellness/wellbeing) i związany z tym nieomal “przemysł szczęścia”. Słowo ma bowiem wiele odcieni znaczeniowych, z których najbardziej centralne jest “błogość, zaowolenie, przyjemna chwila, dobry nastrój, miła atmosfera, opieka, poczucie bezpieczeństwa”. To swoisty zlepek znaczeniowy, który grozi tym, że w pewnym momencie wszystko, co pozytywne staje się “hygge” - i tak mamy “hygge-mieszkania” i cały przemysł dizajnersko-wnętrzarski, “hygge-modę” i topowe blogi modowe o ubraniach skandynawskich i duńskich szczególnie, “hygge-przedmioty” - zwłaszcza nastrojowe świeczki zapachowe, ledowe, dyskretne boczne oświetlenie do kuchni czy łazienki albo salonu - najbardziej “hyggowych” miejsc w naszych mieszkaniach i domach. Co to właściwie jest to “hygge” i jak je rozumieć?
Doświadczaliście je Państwo nie raz: proszę sobie wyobrazić, że leżycie na plaży nad egzotycznym morzem na wyspie z palmami, w ręku trzymacie gin z tonikiem, na kolanach leży fascynująca lektura, a dokoła są uśmiechnięci ludzie; czas przyjemnie zwalnia, nie trzeba sie nigdzie spieszyć, telefon jest wyłączony i nie ma z “tyłu głowy” żadnych zleceń firmowych “na wczoraj”; to wtedy są kameralne momenty, kiedy można przeżyć “hygge”. Jest przeciwieństwem nie tylko stresującego trybu życia, ale i stresującej mody na “zdrowy tryb życia” (gin z tonikiem), a także “techniki motywacyjne i aktywizujące” oraz wszelka stresująca “praca z ciałem”. Nic-nie-robienie nie jest łatwe - gdy współczesny człowiek jest niemal zrośnięty z telefonem, tabletem i laptopem, bardzo trudno początkowo przestawić się na tryb “off-line”, zwolnić, zatrzymać się, przystanąć…
Skąd wzięła się moda na hygge, czyli duński sposób na odwiecznie i w wielu przypadkach stale nas zawodzące i rozczarowujące szczęście doczesne? Dania to mały kraj, z sześcioma milionami ludności, niskim bezrobociem, rozbudowaną siecią świadczeń socjalnych, z niewielkimi różnicami między najlepiej i najgorzej zarabiającymi, a przy tym specyficznym klimatem społecznym, gdzie w obliczu wielu zawieruch dziejowych bardziej niż rywalizacja liczą się współpraca, społecznikostwo, utrzymywanie zdrowych relacji sąsiedzkich i rodzinnych; gdzie polityka nie ingeruje tak bardzo w prywatne przestrzenie. Dania ma przez połowę roku chłodną pogodę, stąd Duńczycy częściej spędzają w domu, skąd dzięki technologii mogą wykonywać pracę zdalną; więzi rodzinne są mocniejsze, a zamiast indywidualnej ścieżki “samospełnienia” liczy się nastawienie na potrzeby bliskich i empatia, którą przejawiają w wysokim stopniu.
Ludzkość od samych początków istnienia, nadal mimo wysiłków nauki spowitych tajemnicą, poszukiwała recepty na “wieczne szczęście”, eliksir młodości, a nawet alchemiczny kamień nieśmiertelności. Filozofowie i prorocy bardzo podobnie pojmowali los ludzki jako ciężki, lokując złote czasy w mitycznym edenie lub w krainie złotego eldorado; dopiero później sformułowano maksymę “carpe diem”, czyli “łap chwilę”, żyj i ciesz się z małych rzeczy. Zamiast wielkich czynów wojennych czy w dziedzinie sztuki, rozpoczęto poszukiwanie szczęścia w małych, drobnych sprawach codzienności; taki właśnie jest “hygge” - drobne przyjemności, miłe niespodzianki sprawiane najbliższym, wśród których Duńczycy spędzają o wiele więcej czasu niż reszta Europy.
Samo słowo wywodzi się ze staronordyckiego i pierwotnie oznaczało tam “myśleć” lub “być zadowolonym”; potem poprzez język norweski w XIX wieku zostało przejęte przez kulturę duńską i od razu stało się hasłem wywoławczym dla różnych bardzo spraw, które łączy jedno - mają nieść błogość, spokój i zadowolenie, nie mające jednak nic wspólnego z poszukiwaniem skrajnych doznań (ekstazy, rozkoszy), lecz raczej ze swobodną medytacją nad płynącą wolno rzeką, zachodzącym z wolna słońcem czy cieknącym i lekko szeleszczącym kranem, którego nie trzeba od razu reperować.
Zjawisko “hygge”, tak naturalne dla Duńczyków, jak wolność dla Amerykanów czy specyficzne zwyczaje kulinarne Włochów, staje się zrozumiałe, gdy popatrzymy szerzej: ludzie nie chcą już - jak w średniowieczu - czekać na sławę pośmiertną albo nawet nagrodę w zaświatach, lecz czuć się spełnionymi już “tu i teraz”; na temat szczęścia wiele napisano, a najważniejszym kontekstem dla “hygge” jest z jednej strony wspomniane hasło “carpe diem”, mające starożytny rodowód, jak i romantyczne filmy z nieodzowną atmosferą na kolacji przy świecach we dwoje; to jednak jeszcze nie tłumaczy swoistości tego, co pod pojęciem “hygge” rozumieją sami zainteresowani. Po pierwsze, oni sami dziwią się, że tak trudno Europejczykom zrozumieć, że hyggelig nie łączy się ani trochę z postawą konsumocyjną, a tym bardziej - hedonistyczną. Prędzej ze stoicką mądrością w przyjmowaniu i akceptacji drobnych przyjemności, które niesie nie życie oglądane w całości, lecz każdy jeden dzień z osobna. Jednak i to nie jest wyróżnikiem hygge, ponieważ każdy naród ma swoje “hygge” - i tak np. dalekowschodnia sztuka parzenia herbaty i związany z tym wielogodzinny nieraz rytuał czy brazylijskie świętowanie karnawału to też odpowiedniki bycia w hygge; jednak specyficzne dla Duńczyków jest co innego: wspólne spędzanie dużej ilości czasu, niezależnie od przeszków i trudności w relacjach, bez względu na trudną nieraz w Danii pogodę i klimat; to sztuka bycia razem bez ciążącego uczucia, że “trzeba już iść”, coś załatwić, albo usiąść ze słuchawkami i zanurzyć się w muzyce; zamiast tego Duńczycy słuchają muzyki razem, a pomaga im w tym sieć małych, nastrojowych karczm i gospod, gdzie można zjeść regionalne i zdrowe posiłki, i popatrzeć bez robienia niczego na rozciągający się za oknem elegijno-melancholijny nieco pejzaż, pełen łąk i wrzosowisk.
Żeby zrozumieć, dlaczego Duńczykom udaje się to, czego nie udaje się nawet sąsiadom, trzeba wyjaśnić, że kraj jest mały, co sprzyja poczuciu wspólnoty i zbudowanej na wspólnych kodach kulturowych tożsamości narodowej; Duńczycy są przywiązani do dobrych tradycji, a zarazem otwarci na wszystko, co nowoczesne; z jednej strony z Danii płynie rzeka mleka i wyjeżdża w świat świetne masło, do kultury krajów ościennych przenika literatura (Hans Christian Andersen był Duńczykiem), a z drugiej - to świetnie zorganizowane państwo, mimo najwyższego poziomu podatków, które umożliwiają utrzymanie małej grupy bezrobotnych z daleka od śladowej szarej strefy, państwo rzeczywiście przyjazne obywatelom. Stąd tak chętnie odwiedzane przez Niemców czy Szwedów.
W społeczeństwie od wieków funkcjonuje model związku, w którym mężczyzna jest starszy od kobiety – historycznie wynikało to z ról społecznych, ekonomicznych i kulturowych. Jednak we współczesnym świecie, gdzie normy dotyczące relacji międzyludzkich ulegają znaczącym zmianom, warto zastanowić się, czy tego typu związki rzeczywiście mają szansę na trwałość i wzajemne spełnienie, czy może są jedynie pozostałością przestarzałych schematów. Odpowiedź nie jest jednoznaczna, bo choć różnica wieku może przynosić pewne wyzwania, to jednocześnie może być źródłem unikalnej dynamiki, która wzbogaca relację. Kluczem nie jest sama dysproporcja wieku, ale to, jak obie strony podchodzą do różnic między nimi i na ile potrafią zbudować wspólną przestrzeń emocjonalną i życiową.
Jednym z najczęściej wymienianych atutów związku, w którym mężczyzna jest starszy od kobiety, jest dojrzałość emocjonalna, jaką może on wnieść do relacji. Wielu mężczyzn w późniejszych latach życia osiąga większą stabilność finansową, pewność siebie i życiową mądrość, co może stanowić oparcie dla partnerki znajdującej się na wcześniejszym etapie rozwoju zawodowego czy osobistego. Z drugiej strony, młodsza kobieta często wnosi do związku energię, świeże spojrzenie na świat i otwartość na nowe doświadczenia, które mogą ożywić starszego partnera. Tego typu wymiana – mądrości za entuzjazm, stabilności za spontaniczność – może stworzyć interesującą równowagę, pod warunkiem że obie strony szanują swoje różnice i nie traktują ich jako źródła nierówności.
Nie bez znaczenia pozostaje jednak kwestia biologiczna. Kobiety i mężczyźni starzeją się w różnym tempie, a różnica wieku może stać się bardziej widoczna z upływem lat. Dla niektórych par nie stanowi to problemu, podczas gdy dla innych może przekształcić się w źródło napięć, szczególnie jeśli chodzi o kwestie związane z posiadaniem dzieci. Młodsza kobieta może w pewnym momencie poczuć presję biologicznego zegara, podczas gdy starszy mężczyzna może nie mieć już ochoty lub możliwości, by zostać ojcem. To jeden z tych tematów, które warto omówić na wczesnym etapie związku, aby uniknąć rozczarowań w przyszłości. Również w sferze intymności różnice w poziomie energii czy potrzebach mogą wymagać wzajemnego zrozumienia i kompromisów.
W kontekście społecznym związki z wyraźną różnicą wieku wciąż bywają postrzegane przez pryzmat stereotypów. Młodsza kobieta bywa niesłusznie posądzana o interesowność, a starszy mężczyzna o chęć kontroli lub strach przed starzeniem się. Chociaż w niektórych przypadkach takie motywacje mogą istnieć, to generalizowanie jest krzywdzące dla tych par, które łączy autentyczne uczucie i wspólne wartości. Ważne, aby partnerzy potrafili odciąć się od opinii innych i skupili na budowaniu relacji, która ma sens dla nich samych, a nie dla otoczenia. W końcu to nie społeczeństwo będzie żyło w tym związku, tylko oni sami.
Kolejnym aspektem wartym rozważenia są cele życiowe i plany na przyszłość. Młodsza kobieta może być na etapie dynamicznego rozwoju kariery, odkrywania świata lub poszukiwania własnej tożsamości, podczas gdy starszy mężczyzna może dążyć do stabilizacji, spokoju i życia w bardziej ustalonym rytmie. Te różnice nie muszą dzielić – mogą się uzupełniać, jeśli obie strony są gotowe na kompromisy i wzajemne wsparcie. Kluczowe jest jednak, aby partnerzy potrafili otwarcie rozmawiać o swoich oczekiwaniach i obawach, zamiast zakładać, że druga osoba automatycznie podziela ich wizję przyszłości. W przeciwnym razie po latach może okazać się, że każdy z nich ciągnie w inną stronę.
Warto też zwrócić uwagę na różnice pokoleniowe, które mogą wpływać na codzienne funkcjonowanie pary. Inne doświadczenia historyczne, odmienne nawyki kulturowe czy nawet różnice w podejściu do technologii mogą czasem prowadzić do nieporozumień. Dla jednych par stanowi to ciekawy temat do rozmów i wzajemnego poznawania się, dla innych może być źródłem frustracji. Wszystko zależy od otwartości obu stron i gotowości do wyjścia poza własną perspektywę. Ciekawość świata partnera, a nie próba jego zmiany, jest tu kluczowym elementem udanej relacji.
W kwestii władzy i decyzyjności w związku różnica wieku może czasem prowadzić do nierównomiernego rozkładu wpływów. Starszy mężczyzna, szczególnie jeśli jest bardziej ustabilizowany finansowo, może nieświadomie dominować w podejmowaniu ważnych decyzji, co z czasem może stać się źródłem resentymentu u młodszej partnerki. Aby uniknąć tej pułapki, warto od początku dbać o równowagę w relacji i upewniać się, że obie strony mają równe prawo głosu. Prawdziwa dojrzałość związku przejawia się nie w tym, kto ma więcej lat, ale w tym, na ile partnerzy potrafią traktować się jak równi sobie ludzie, niezależnie od różnic wieku, doświadczenia czy statusu materialnego.
Długoterminowa perspektywa takiego związku również wymaga przemyślenia. Starszy mężczyzna może wcześniej przejść na emeryturę, zacząć doświadczać problemów zdrowotnych lub po prostu mieć mniej energii do aktywnego życia w wieku, gdy jego partnerka wciąż będzie w pełni sił. Czy obie strony są gotowe na te wyzwania? Czy młodsza kobieta będzie w stanie zapewnić wsparcie, gdy zajdzie taka potrzeba, bez poczucia, że rezygnuje z własnych planów? Czy starszy mężczyzna zaakceptuje fakt, że jego partnerka może w pewnym momencie potrzebować więcej przestrzeni do rozwoju? To trudne pytania, ale im wcześniej zostaną zadane, tym większa szansa, że związek przetrwa próbę czasu.
Wbrew pozorom, nie wszystkie wyzwania w takich związkach dotyczą starszego partnera. Młodsza kobieta również może doświadczać swoistego rodzaju presji – oczekiwania, że będzie bardziej "dorosła" niż jej rówieśniczki, lub że zrezygnuje z pewnych aspektów młodości, aby dostosować się do stylu życia partnera. Ważne, aby obie strony miały przestrzeń na bycie sobą i nie czuły, że muszą grać role narzucone przez różnicę wieku. Związek powinien dawać wolność, a nie ją ograniczać.
Czy więc związek młodszej kobiety ze starszym mężczyzną ma sens? Odpowiedź brzmi: to zależy. Nie od samej różnicy wieku, ale od tego, co obie strony wniosą do relacji i na ile są gotowe pracować nad jej trwałością. Historia zna wiele przykładów takich par, które stworzyły trwałe i szczęśliwe związki, ale też takich, w których różnice okazały się zbyt duże do pokonania. Najważniejsze, aby decyzja o wejściu w taką relację była świadoma, oparta na wzajemnym szacunku i realistycznych oczekiwaniach. W końcu wiek to tylko liczba – prawdziwą miarą związku jest to, co partnerzy są w stanie razem zbudować, niezależnie od metryki.
Przyjaźń to niewątpliwie piękne słowo. O przyjaźni jest wiele pięknych cytatów, złotych myśli, bo to właśnie ona nadaje sens naszemu życiu. Przyjaciele są dla siebie wszystkim. Swoją relację budują przez całe życie. Tak samo jest w miłości. Przyjaciele, podobnie jak życiowi partnerzy czy małżonkowie towarzyszą sobie na co dzień. W różny sposób. Przyjaciół mogą dzielić setki kilometrów, mogą widywać się ze sobą dwa razy w ciągu roku, ale mentalnie są ze sobą zżyci na co dzień.
Do przyjaciela dzwonisz kiedy masz chandrę. Kiedy świat przybiera smutne kolory. Przyjaciel odbierze od ciebie telefon o drugiej w nocy, powie ci wprost, że właśnie przerwałeś mu najpiękniejszy sen, po czym stwierdzi, że fajnie iż dzwonisz i wysłucha cię od początku do końca. Wesprze, pocieszy, zmotywuje - będzie płakać razem z tobą, śmiać się, cieszyć się, nawet bez konkretnego powodu. Prawdziwy przyjaciel powie ci, że jesteś głupi jak but, bredzisz od rzeczy i że nie da się ciebie słuchać, po czym nadal będzie trwał przy tobie, z uwagą słuchając twoich bredni...
Z przyjacielem można porozmawiać ale też pomilczeć. Przyjaciel bardziej niż uchem, słucha sercem. On zna wszystkie twoje tajemnice. Wie o tobie więcej niż rodzona matka. Nie ocenia, nie krytykuje, lecz wspiera. Jest niczym anioł stróż. Pokrzepi ale i ochrzani, kiedy będzie trzeba. Będzie widział w tobie to, czego ty sam nie dostrzegasz we własnym wnętrzu. Stanie za tobą murem w opozycji do całego świata, który będzie cię chciał zniszczyć. Przyjacielem może być brat, siostra, przyjaciółmi mogą być rodzice, dziadkowie, krewni. Przyjacielem może też być mąż, żona a nawet syn czy córka. Każdy, komu zależy na tobie najbardziej.
Przyjaźń rodzi się w nas od najmłodszych lat. Przyjaciół poznajemy na podwórku, w piaskownicy, przedszkolu, szkole. Niekiedy relacje te są najsilniejsze i trwają latami, przez całe dorosłe życie. Przyjaźń to relacja miłości, pozbawiona aspektu seksualnego. Przyjaciel wydobędzie z ciebie wszystko co najlepsze. Jest nim ktoś, przy kim czujemy się najlepiej, najbezpieczniej, najbardziej komforotowo i spokojnie. To, co najcenniejszego dajemy oraz otrzymujemy od naszych przyjaciół to czas. Nie ma bowiem nic cenniejszego niż czas, który jesteśmy w stanie poświęcić drugiej osobie, rezygnując na chwilę z własnych planów. Rozłąka przyjaciół nie jest w stanie zdegradować ani osłabić łączącej ich więzi a wręcz przeciwnie - umocnić ją jeszcze bardziej.
Trzeba jednak rozróżnić prawdziwą przyjaźń od tej, która co najwyżej może być tylko jej słabą atrapą. Prawdziwy przyjaciel nie mówi wyłącznie o sobie, nie koncentruje uwagi tylko na swoich sprawach. Nie bierze czegoś, nie dając jednocześnie nic w zamian. Nie pojawia się tylko wówczas, gdy czegoś potrzebuje a potem znika na jakiś czas, przepadając bez słowa. Przyjaciel nie wykorzystuje niwygodnych faktów przeciwko przyjacielowi. Nie zdradza jego zaufania, nie wykorzystuje w ten czy inny, często materialny ale i emocjonalny sposób. Nie zostawia w potrzebie. Przyjaciel daje ci wszystko co ma najlepszego, oczekując jedynie twojej obecności w swoim życiu. W dzisiejszym świecie o przyjaźni mówi się niewiele.
Poszczególne relacje międzyludzkie schodzą na coraz to dalszy plan.
W obecnych czasach, styl życia koncentruje się głównie na tym co można mieć i kim można być.
Często szukamy przyjaźni tam, gdzie co najwyżej, może nas spotkać rozczarowanie. Głównie w internecie. Zadaj sobie pytanie - ilu z twoich znajomych na Facebooku (jeżeli masz ich 1000 lub więcej) jest twoimi przyjaciółmi? Z iloma z listy twoich wirtualnych znajomych spotkałeś się na kawie? Z iloma możesz porozmawiać o wszystkim i o niczym, o każdej porze dnia i nocy? Odpowiedź przyjdzie sama. Nie załamuj się nią. Twój przyjaciel, ten prawdziwy, może być bliżej niż ci się wydaje. W dzisiejszych czasach, określanych jako współczesne, mało mówi się o relacji porzyjaciół. Większość osób skupia się na karierze i życiu, które za towarzyskie tak naprawdę w ogóle nie powinno uchodzić. Dziś panuje moda na sukces i selekcjonowanie "przyjaciół" na tych mniej lub bardziej opłacalnych. Po sukcesie oraz życiu w selekcji interpersonalnej, zazwyczaj przychodzi samotność. Nie udawaj kogoś kim nie jesteś. To skuteczna recepta na znalezienie prawdziwej przyjaźni. Bądź sobą a towarzysz prędzej czy później cię znajdzie!