Pragnąc kogoś poznać, starając się o pracę czy też ogólnie przebywając po raz pierwszy w danym towarzystwie, panuje zasada pierwszego wrażenia. Nie wzięło się to z przypadku, bo przez kilka bądź też kilkanaście minut świeżej relacji wyrabiamy sobie zdanie o danej osobie. Warto zatem postarać się, aby była to tylko pozytywna opinia, bo dzięki temu zyskamy bliższą relację lub też nową pracę. Jest to o tyle ważne, że zwłaszcza w przypadku związków możemy nie mieć już drugiej szansy na poprawę.
Czy nie brzmi to, aby zbyt pesymistycznie? Ależ skąd! Warto bowiem wiedzieć, że przy zachowaniu określonych reguł wyrobienie w kimś pozytywnego pierwszego wrażenia nie powinno być specjalnie skomplikowane. Jest to ważne, bo jak to już było wspomniane wcześniej pierwsze wrażenie, jest w niejednym przypadku kluczem do osiągnięcia sukcesu. To właśnie początek spotkania z daną osobą bądź grupą ma niebagatelny wpływ na nasze dalsze z nią relacje. Mówi się, że w 90% odgrywa to pierwszoplanową rolę. Na co zatem powinniśmy zwrócić uwagę? Przede wszystkim wygląd zewnętrzny, czyli nasz ubiór, który powinien być schludny i dostosowany do sytuacji. Nie mniej ważne są nasze gesty i postawa. Czy jest ona otwarta lub też może skrępowana? Warto zgłębić ów temat, bo wartości pozyskane z tego są nie do ocenienia. Pamiętając o tym z całą pewnością nasza randka czy rozmowa kwalifikacyjna będą miały ciąg dalszy.
Wyobraź sobie tę scenę: siedzisz w eleganckiej restauracji, naprzeciwko kogoś nowego. Świece rzucają ciepły blask na jego twarz, a ty obserwujesz, jak podnosi kieliszek wina. W tej samej chwili, niemal nieświadomie, twój mózg odtwarza ten gest. Specjalna grupa komórek – lustrzane neurony – aktywuje się, pozwalając ci nie tylko zobaczyć ten ruch, ale wręcz go „poczuć”, zrozumieć jego intencję i emocję, jaka mu towarzyszy. To nie magia, to neuronauka. A teraz przenieśmy tę scenę o dwadzieścia lat do przodu. Ta sama restauracja, podobna sytuacja, ale ty masz czterdzieści, pięćdziesiąt lat lub więcej. W twoim mózgu wciąż działają lustrzane neurony, ale teraz mają do dyspozycji coś, czego nie miały w młodości – ogromne archiwum życiowych doświadczeń. I to właśnie połączenie tej starożytnej, biologicznej zdolności do współodczuwania z mądrością zdobytą po czterdziestce czyni empatię nie tylko miłym dodatkiem do randkowania, ale jego absolutnym, neurobiologicznym kluczem.
Lustrzane neurony, odkryte przypadkiem przez włoskich naukowców w latach 90. ubiegłego wieku, to jedno z najważniejszych odkryć neurobiologii. Pokazują one, że nasz mózg nie jest odizolowaną fortecą. Jest społecznie „podłączony” do innych umysłów. Kiedy widzimy, jak ktoś się uśmiecha, nasze neurony lustrzane odpalają tak, jakbyśmy to my się uśmiechali. Kiedy widzimy, jak ktoś odczuwa ból, aktywują się te same obszary w naszym mózgu, które odpowiadałyby za nasz własny ból. To jest biologiczny fundament empatii – zdolności do rozumienia i współodczuwania stanów wewnętrznych drugiej osoby. W młodości ten system działa często jak nowe, nie do końca wykalibrowane oprogramowanie. Reagujemy gwałtownie, czasem nadmiernie, projektujemy własne lęki i oczekiwania na drugą osobę. Nasza empatia bywa powierzchowna, reaktywna. Po czterdziestce to się zmienia. Do czystego, neuronalnego „odbicia” dochodzi warstwa refleksji, którą daje życie.
Randki po czterdziestce rzadko są czystą kartą. Każdy z nas wchodzi w nie z historią spisaną nie tylko we wspomnieniach, ale i w neuronalnych połączeniach naszego mózgu. Nosimy w sobie ślady poprzednich związków – zarówno te piękne, jak i te bolesne. Doświadczyliśmy radości, zdrady, spełnienia, samotności, rodzicielstwa, strat, sukcesów zawodowych. To bogactwo doświadczeń nie jest obciążeniem, ale narzędziem, które – w połączeniu z naszym systemem neuronów lustrzanych – może uczynić z nas niezwykle wyczulonych i skutecznych „czytelników” drugiego człowieka. Kiedy teraz siedzisz na tej randce, twój mózg nie tylko odbiera sygnały. On je kontekstualizuje. Głębokość w jego oczach, gdy mówi o rozstaniu z dorastającymi dziećmi, nie jest dla ciebie abstrakcyjnym pojęciem. Twój mózg, dzięki twoim własnym doświadczeniom, może symulować to uczucie pustki i dumy zarazem. Kiedy mówi o presji w pracy, ty nie tylko słyszysz słowa – czujesz w cwellu echo własnego stresu. To nie jest zwykłe „współczucie”. To głęboka, uwspólniona ludzka świadomość.
Empatia po czterdziestce przestaje być jedynie emocjonalną reakcją, a staje się formą uwagi. To uważne, pełne szacunku słuchanie, które wykracza daleko poza słowa. Chodzi o dostrzeganie mikroekspresji na twarzy rozmówcy – tego krótkiego skurczu brwi, gdy wspomina się o byłym małżeństwie, lub delikatnego rozjaśnienia oczu, gdy rozmowa schodzi na pasję, jaką jest żeglarstwo czy malowanie. Nasze „dojrzałe” lustrzane neurony, wspomagane przez korę przedczołową odpowiedzialną za racjonalną analizę, pomagają nam odczytać te sygnały nie jako oderwane fakty, ale jako części większej, spójnej opowieści o drugim człowieku. Pozwalają nam usłyszeć ciszę między słowami, dostrzec napięcie w dłoniach, zinterpretować ton głosu. Na tym poziomie randkowanie przestaje być przesłuchaniem, a staje się wspólnym odkrywaniem.
Kluczową rolę odgrywa tutaj również samowiedza. Aby nasze lustrzane neurony mogły skutecznie „czytać” innych, musimy najpierw nauczyć się czytać samych siebie. Po czterdziestce mamy zwykle dużo większą świadomość własnych mechanizmów obronnych, triggerów i ran. Wiemy, co w nas wywołuje lęk, co sprawia, że się zamykamy, a co otwieramy. Ta samoświadomość jest niezbędna, aby odróżnić autentyczną empatię wobec drugiej osoby od projekcji – czyli przypisywania jej naszych własnych, nieprzepracowanych uczuć. Na przykład, jeśli mamy w sobie głęboki lęk przed porzuceniem, możemy błędnie zinterpretować czyjąś chwilową potrzebę przestrzeni jako oznakę odrzucenia. Nasze lustrzane neurony, niepohamowane przez samowiedzę, mogą wtedy odtworzyć w nas panikę, zamiast spokojnego zrozumienia. Dojrzała empatia polega na tym, by widzieć drugą osobę taką, jaka jest, a nie taką, jaką boimy się, że jest, lub jaką chcielibyśmy, żeby była.
W świecie randek po czterdziestce, gdzie tak wiele osób nosi zranienia, empatia staje się językiem gojenia. Spotykamy kobiety, które po rozwodzie mają wrażenie, że straciły część swojej tożsamości. Spotykamy mężczyzn, którzy całe życie gnali za karierą, a teraz czują, że nie potrafią budować głębokich więzi. Gdy wchodzimy z takimi osobami w interakcję, nasze lustrzane neurony pozwalają nam nie tylko zrozumieć ich ból intelektualnie, ale poczuć go na poziomie cielesnym. To z kolei prowadzi do zupełnie innej jakości komunikacji. Zamiast pocieszających frazesów („Wszystko będzie dobrze”), oferujemy autentyczną obecność. Możemy powiedzieć: „To musi być trudne. Nie potrafię sobie nawet wyobrazić, przez co przeszedłeś, ale słyszę ból w twoim głosie”. Taka odpowiedź, wypływająca z prawdziwego współodczuwania, buduje most nad przepaścią samotności. Sprawia, że druga osoba czuje się naprawdę usłyszana i ważna. A w budowaniu nowej, dojrzałej relacji, nie ma nic bardziej potężnego niż poczucie, że jest się naprawdę widzianym.
Empatia jest też antidotum na ego, które często bywa największą przeszkodą w nowych związkach. Po czterdziestce mamy ustaloną pozycję, nawyki, sposób życia. Łatwo wpaść w pułapkę traktowania randki jak negocjacji, w której trzeba postawić na swoim, obronić swoją niezależność, pokazać swoją siłę. Empatia, zakorzeniona w działaniu neuronów lustrzanych, rozbraja to ego. Przypomina nam, że po drugiej stronie stołu nie siedzi przeciwnik, ale równie złożona, wrażliwa istota ludzka z własnymi nadziejami i obawami. Kiedy skupiamy się na zrozumieniu jej świata, nasza własna potrzeba bycia „w porządku” lub „najlepszym” schodzi na dalszy plan. To uwalniające doświadczenie – przestać grać, a zacząć po prostu być i poznawać.
Co więcej, empatyczne randkowanie tworzy bezpieczną przestrzeń do bycia autentycznym. Kiedy czujemy, że druga osowa naprawdę stara się nas zrozumieć, a nie tylko ocenić, opada w nas presja, by udawać kogoś, kim nie jesteśmy. Możemy odważyć się pokazać nasze prawdziwe „ja” – wraz z jego niedoskonałościami, dziwactwami i historią. A to jest przecież sedno poszukiwań w dojrzałym wieku – nie znaleźć kogoś idealnego, ale kogoś, z kim możemy być prawdziwi. Empatyczna komunikacja na wczesnym etapie znajomości buduje fundament zaufania, który jest niezbędny, aby związek miał szansę przetrwać nieuniknione w przyszłości burze.
Warto też spojrzeć na to z perspektywy czysto pragmatycznej. W świecie aplikacji randkowych i powierzchownych ocen, empatia staje się twoim największym atutem, twoją „przewagą konkurencyjną”. Podczas gdy inni wysyłają identyczne wiadomości, ty możesz napisać coś, co pokazuje, że naprawdę przeczytałaś profil drugiej osoby i zastanawiasz się nad jej doświadczeniami. Na randce, zamiast mówić tylko o sobie, potrafisz prowadzić rozmowę w taki sposób, że twój towarzysz czuje się wartościowy i interesujący. To nie jest strategia. To naturalna konsekwencja prawdziwego zainteresowania drugim człowiekiem, które emanuje z naszej dojrzałej zdolności do empatii. Ludzie, zwłaszcza po przejściach, wyczuwają tę autentyczność na kilometr.
Oczywiście, rozwijanie i praktykowanie tej głębokiej empatii wymaga wysiłku. Wymaga odłożenia telefonu i prawdziwego skupienia na drugiej osobie. Wymaga powstrzymania się od osądów i natychmiastowych rad. Wymaga odwagi, by pozwolić sobie na odczuwanie dyskomfortu drugiej osoby, zamiast go natychmiast zagłuszać żartem lub zmianą tematu. To jest męczące, ale też niezwykle satysfakcjonujące. Każda taka głęboko empatyczna interakcja, nawet jeśli nie zakończy się kolejną randką, jest sama w sobie wartościowym spotkaniem dwóch ludzkich istot. Wzbogaca nas, poszerza nasze zrozumienie ludzkiej natury i pozostawia nas w poczuciu, że nawiązaliśmy prawdziwy, ludzki kontakt.
Wracając do naszej restauracji i kieliszka wina. Gdy po czterdziestce obserwujesz tę samą scenę, twój mózg nie jest już tylko biernym odbiorcą. Staje się aktywnym uczestnikiem tworzenia więzi. Twoje lustrzane neurony, wsparte życiową mądrością, pozwalają ci wejść w rodzaj cichej, neuronalnej harmonii z drugą osobą. To właśnie w tej przestrzeni – gdzie rozumiemy nie tylko słowa, ale i intencje, nie tylko gesty, ale i emocje, które za nimi stoją – rodzi się prawdziwa bliskość. Empatia nie jest więc jedynie społeczną umiejętnością. Jest biologicznym mostem, który, gdy jest świadomie używany przez dojrzałe osoby, może zamienić randkowanie z przerażającego skoku na głęboką wodę w piękną, wspólną podróż w głąb drugiego człowieka. W świecie, który często celebruje powierzchowność, ta głęboka, neuronalna i emocjonalna łączność jest najprawdziwszym skarbem, jaki możemy sobie nawzajem ofiarować.
W obecnych czasach coraz więcej się mówi o tym, że związek powinien być partnerski. Jeszcze lata temu, nikt nie brał pod uwagę tego, żeby oboje małżonkowie byli dla siebie partnerami. Od zawsze rola kobiety i mężczyzny była jasno wyznaczona. Niestety czasy się zmieniają i rola partnera w związku jest bardzo ważna.
Czym jest partnerstwo w związku?
To nic innego jak równa odpowiedzialność za wszystkie obowiązki domowe. Kiedyś rola kobiety była taka, że wychowywała dzieci, dbała o dom i tworzyła ognisko domowe, zaś mąż pracował. Dziś role w większości się zmieniły i pracują oboje, zaś obowiązki w domu cały czas należą do kobiety. Z tego powodu coraz więcej kobiet domaga się, żeby partner był nie tylko małżonkiem, lecz także partnerem w życiu. To znaczy, iż powinien wziąć pod uwagę, że żona także pracuje i tak samo jak jemu, należy się jej odpoczynek. Zatem w sprawach domowych także jego działanie, np. wykąpanie dzieci czy sprzątnięcie po kolacji, powinno być naturalnym odruchem.
Czy partnerstwo w związku to tylko prace w domu i przy dzieciach?
Choć wiele osób tak uważa, nie jest to jedyny powód. W czasach, kiedy seks małżeński był tematem tabu, wiele osób uważało, że kobieta w tym czasie nie ma wiele do powiedzenia. Dziś wygląda to zupełnie inaczej. Obecnie seks partnerski to taki, w którym oboje zaspokajają swoje oczekiwania. Żadne z nich nie ukrywa przed drugim tego, czego oczekuje od związku i seksu, co bardzo buduje związek. W sytuacji, gdy para chce mieć rzeczywiście związek partnerski, nie ukrywa tego. Oboje mówią sobie, czego oczekują od drugiej osoby, włącznie z nastawieniem na seks partnerski.
Po co właściwie jest związek partnerski?
Wbrew pozorom nie jest to błaha sprawa, ponieważ tak naprawdę szczerość i partnerstwo w związku cementuje go, a rozwiązywane na bieżąco niejasności, budują relacje między małżonkami/czy partnerami Nie tylko psychologowie tak uważają, lecz sami zainteresowani, którzy takie zasady wprowadzili. Tacy ludzie zwrócili wyraźną uwagę, iż kiedy związek jest partnerski, o wiele łatwiej przechodzi on przez burze. To znaczy, że każdy problem, jaki się pojawi, jest natychmiast rozwiązywany. Kiedy problem jest bardzo duży i niezależny od danej osoby, to partnerzy się wzajemnie wspierają, co sprawia, że nawet najtrudniejsze problemy da się pokonać. Często w takiej sytuacji para doskonale zdaje egzamin z partnerstwa. Wychodzi z niego silniejsza i lepiej zespolona. Taki partner nie zarzuci bardzo zmęczonej i chorej kobiecie, „co ty robiłaś cały dzień”, ponieważ doskonale wie, co znaczy siedzenie w domu z dziećmi i opieka nad domem. Między innymi właśnie z tego powodu coraz więcej par staje się gorącymi zwolennikami partnerstwa w związku. Związek jest usłany ogromem problemów, zaś partnerstwo powoduje, że oboje wiedzą, czym jest opieka nad dziećmi, praca w domu itd.
Dla wielu mężczyzn, w takich związkach, to nie jest pomoc żonie, tylko wspólna praca, gdyż oboje tworzą dom. Tego rodzaju rozwiązania są najlepsze dla każdej pary, ponieważ wprowadzają współpracę i wspólną pomoc w rozwiązywaniu problemów.