Nazywane inaczej w psychologii “wysokoreaktywnymi”, nie mają lekkiego życia. Od najmłodszych lat podatne na krytykę, zwłaszcza niesprawiedliwą i ze strony osób najbliższych, szczególnie autorytetów, jak rodzice, nauczyciele, katecheci. Osoby wysokowrażliwe są w społeczeństwie cenione za niektóre cechy charakteru, jak prostolinijność, brak skłonności do nieuczciwości, chęć niesienia pomocy innym, pracowitość i zgodne usposobienie. Zajmują raczej stanowiska w typowo kobiecych zawodach, w których coraz więcej jest dziś mężczyzn: bywają psychologami, terapeutami, pracownikami socjalnymi, choć tutaj muszą jednocześnie wykazać się odpornością, której mają na starcie mniej niż reszta populacji. Nadwrażliwcy, bo tak ich niesłusznie negatywnie nazywano, to tacy trochę poeci, sporo wśród nich artystów, romantycy, uczuciowcy, przedkładający świat wnętrza nad zewnętrzny, wspólny świat zainteresowań ludzi, z którymi żyją. W epoce romantyzmu tworzyli kulturę autentyzmu, szczerości uczuć, bywali traktowani niesprawiedliwie za swoją sublimację duchową, uczucia wyższe, altruizm, niekiedy posunięty aż do granic normalności psychologicznej. Często bywali działaczami społecznymi, dla których liczył się bardziej człowiek w potrzebie, niż oni sami czy rodzina, z której pochodzili. Nie sposób dla nich przejść było obok widomej krzywdy ludzkiej. Nigdy nie realizowali siebie wbrew moralności, a sumienie u nich bywa wyjątkowo wrażliwe. Stale rozmyślając nad sensem istnienia, wahają się przed podjęciem decyzji, nawet w prostych sprawach, bacząc, czy nie czynią czegoś złego, niestosownego czy nieprzyzwoitego. Zwracają uwagę na opinię otoczenia, nie są samodzielni w samoocenie, która zależy nie tylko od obiektywnej wartości tego, co robią, ale przede wszystkim zgodności z etosem, etyką, wartościami, które uznają za najważniejsze. Nie muszą to być dodajmy wartości ogólnie uznawane w danej epoce w narodzie - często zmuszeni są jako non-konformiści “płynąć pod prąd”, stawiać bierny opór, nie są bowiem oportunistami, którzy by zmieniali poglądy stosownie do wskaźników polityki bieżącej. W tym sensie wierni temu, co wynieśli z domu, szkoły, studiów, Kościoła, nie mają łatwo. Raczej są postrzegani niekiedy jako “sztywni”, nie łapią bowiem każdej okazji, by zarobić, nie chcą pchać się w życiu na pierwsze miejsca i przepychać łokciami w drodze do celu.
Potrafią cierpliwie czekać, na przykład na właściwego partnera, a kiedy ten się nie zjawi, raczej wybierają samotność albo niemodną dziś drogę w stanie duchownym niż wiązanie się z pierwszą lepszą osobą. Są ostrożne w relacjach, które postrzegają nie jako krótkoterminowe lokaty, ale projekty na całe życie, długoletnie przyjaźnie w tej grupie są na porządku dziennym. Niemniej bywają w nich ukryte pokłady nieprzepracowanych emocji, pretensji i żalów, poczucia krzywdy, które maskują ciągłym dobrym samopoczuciem, nieśmiałym humorem i nastawieniem bardziej na słuchanie niż wyrażanie siebie i swoich poglądów. Nie prowokują nigdy kłótni, w których chcieliby postawić na swoim, za wszelką cenę “zniszczyć” przeciwnika, bowiem są zdania, że z każdym prawie da się dojść do porozumienia. Pośród wrażliwości bardzo ważne miejsce zajmuje obok wspomnianej sztuki także cały świat natury, roślin i zwierząt, którymi lubią się otaczać, gdy czują samotność, pustkę czy chcą wypocząć od zbyt zawiłych relacji. Wrażliwość dotyczy także sfery duchowej, stąd często spędzają czas na rozmyślaniach, częściej można ich spotkać w kościele, nawet w środku na samotnej modlitwie, w pustej świątyni, bowiem cenią kontakt także z sobą i przedmiotem swej czci, o której nie lubią opowiadać wszem i wobec. Raczej skryci, otwierają się chętnie przed charakterami podobnymi sobie, tworzą zamknięte grupy w Internecie, gdzie niełatwo wniknąć intruzom, a także umawiają się w różnych kołach zainteresowań w czasie wolnym, szczególnie poświęconym sensowi życia. Nie postrzegają bowiem ludzkiej pielgrzymki w kategoriach materialistycznych, lecz egzystencjalnych, czyli nad materię i wszelkie dobra materialne przedkładają wartości duchowe, moralne, społeczne i zaangażowanie w budowę lepszej przyszłości.
Bardzo często ich życie przypomina walkę, taką najszlachetniejszą, bo ze swoimi wadami, słabościami i niekiedy zbyt surowo sobie wypominanymi przewinieniami, a nie z otoczeniem. Bardzo często życie traktują w kategoriach szansy, zadania, daru bądź misji, której brakuje przeciętnym zjadaczom chleba. Nie zgadzając się na przeciętność, zwykle nie ‘robią interesów’, nie byliby dobrymi maklerami giełdowymi, bankowcami ani inwestorami. Nie chcą życia rozumianego po mieszczańsku jako “oby do wiosny”, “jakoś-to-będzie”, więc gdy trzeba przejmują inicjatywę, biorą sprawy w swoje ręce, proponują innowacyjne, nietypowe rozwiązania problemów społecznych czy choćby zawodowych. Do wysokowrażliwych należało bardzo wielu znanych Polaków, np. Szopen, Słowacki, Wyspiański i wielu znanych z podręczników historii osobistości, które walczyły o lepsze jutro nie tylko dla siebie, ale dla kraju. To, że mają tę cechę przeszkadza bowiem bardziej w ich prywatnym świecie, ale jest bardzo korzystne dla społeczeństwa. Przykładem mogą być też Korczak, który został z podopiecznymi dziećmi do tragicznego końca w obozie hitlerowskim w czasie wojny, a także Maksymilian Kolbe, który oddał życie, ratując obcego człowieka czy wcześniej brat Albert Chmielowski, który tak był wrażliwy na los wyzyskiwanych biedaków ówczesnego kapitalizmu, że zrezygnował świadomie i dobrowolnie z dobrze zapowiadającej się kariery artystycznej (był świetnym malarzem), by stać się jednym z anonimowych nędzarzy, jacy żyli w Galicji w II poł. XIX wieku. Rok 2017 upływa właśnie pod patronatem brata Alberta, którego hasłem przewodnim życia stały się słowa: “Bądź dobry jak chleb”.
Nade wszystko należy pamiętać, że wysoka wrażliwość, a nawet nadwrażliwość, nie są czymś złym, patologicznym, co należałoby poddawać terapii. Przeciwnie - próby takiego “leczenia” zazwyczaj nic nie dają, a mogą wpoić przekonanie, że “coś jest ze mną nie tak, jestem nienormalny”, a to bardzo duże i szkodliwe społecznie nieporozumienie. Akceptując osoby, które są pełne rozterek, wahań i pytań o charakterze moralnym, czynimy świat lepszym, bo ukryte pokłady kreatywności w nich są wprost trudne do przecenienia.
Temat stary jak świat, ale niestety jeden z najczęstszych powodów, przez który związki krótkie, jak i te bardzo długie, a także małżeństwa, gdzie tak wiele wspólnego łączy oboje ludzi rozpada się i biorąc pod uwagę, jak działa ludzki umysł, rozpad związku w takiej sytuacji jest rzeczą naturalną. Zdrada to najgorsza z możliwych psychicznych krzywd, jakie można wyrządzić partnerce lub partnerowi.
W większości przypadków osoba będąca winną zdrady żałuje swojego czynu, jednak tak naprawdę dalsze wspólne życie jest decyzją osoby pokrzywdzonej, bo to właśnie osoba ta zadecyduje o przyszłości związku. Niemal każdy wie, iż zdecydowana większość rezygnuje z dalszych relacji ze swoim partnerem, ponieważ upokorzenie jest zbyt wielkie, aby móc na nowo zaufać tej samej osobie. Dając drugą szansę, musimy liczyć się z konsekwencjami i ryzykiem. Jeśli ktoś zdradzi raz, zrobi to drugi? Niekoniecznie, ale niestety jest duże prawdopodobieństwo. Zwłaszcza kiedy para jest małżeństwem, bardzo ciężko jest ułożyć życie na nowo. Osoby, które zdradzają, zazwyczaj z lekką ręką traktują wiele życiowych spraw, ponieważ stały związek i poświęcenie dla ukochanej osoby, jak również założonej rodziny jest efektem wysoko stawianych sobie wartości w życiu i dojrzałości psychicznej i emocjonalnej.
W społeczeństwie od wieków funkcjonuje model związku, w którym mężczyzna jest starszy od kobiety – historycznie wynikało to z ról społecznych, ekonomicznych i kulturowych. Jednak we współczesnym świecie, gdzie normy dotyczące relacji międzyludzkich ulegają znaczącym zmianom, warto zastanowić się, czy tego typu związki rzeczywiście mają szansę na trwałość i wzajemne spełnienie, czy może są jedynie pozostałością przestarzałych schematów. Odpowiedź nie jest jednoznaczna, bo choć różnica wieku może przynosić pewne wyzwania, to jednocześnie może być źródłem unikalnej dynamiki, która wzbogaca relację. Kluczem nie jest sama dysproporcja wieku, ale to, jak obie strony podchodzą do różnic między nimi i na ile potrafią zbudować wspólną przestrzeń emocjonalną i życiową.
Jednym z najczęściej wymienianych atutów związku, w którym mężczyzna jest starszy od kobiety, jest dojrzałość emocjonalna, jaką może on wnieść do relacji. Wielu mężczyzn w późniejszych latach życia osiąga większą stabilność finansową, pewność siebie i życiową mądrość, co może stanowić oparcie dla partnerki znajdującej się na wcześniejszym etapie rozwoju zawodowego czy osobistego. Z drugiej strony, młodsza kobieta często wnosi do związku energię, świeże spojrzenie na świat i otwartość na nowe doświadczenia, które mogą ożywić starszego partnera. Tego typu wymiana – mądrości za entuzjazm, stabilności za spontaniczność – może stworzyć interesującą równowagę, pod warunkiem że obie strony szanują swoje różnice i nie traktują ich jako źródła nierówności.
Nie bez znaczenia pozostaje jednak kwestia biologiczna. Kobiety i mężczyźni starzeją się w różnym tempie, a różnica wieku może stać się bardziej widoczna z upływem lat. Dla niektórych par nie stanowi to problemu, podczas gdy dla innych może przekształcić się w źródło napięć, szczególnie jeśli chodzi o kwestie związane z posiadaniem dzieci. Młodsza kobieta może w pewnym momencie poczuć presję biologicznego zegara, podczas gdy starszy mężczyzna może nie mieć już ochoty lub możliwości, by zostać ojcem. To jeden z tych tematów, które warto omówić na wczesnym etapie związku, aby uniknąć rozczarowań w przyszłości. Również w sferze intymności różnice w poziomie energii czy potrzebach mogą wymagać wzajemnego zrozumienia i kompromisów.
W kontekście społecznym związki z wyraźną różnicą wieku wciąż bywają postrzegane przez pryzmat stereotypów. Młodsza kobieta bywa niesłusznie posądzana o interesowność, a starszy mężczyzna o chęć kontroli lub strach przed starzeniem się. Chociaż w niektórych przypadkach takie motywacje mogą istnieć, to generalizowanie jest krzywdzące dla tych par, które łączy autentyczne uczucie i wspólne wartości. Ważne, aby partnerzy potrafili odciąć się od opinii innych i skupili na budowaniu relacji, która ma sens dla nich samych, a nie dla otoczenia. W końcu to nie społeczeństwo będzie żyło w tym związku, tylko oni sami.
Kolejnym aspektem wartym rozważenia są cele życiowe i plany na przyszłość. Młodsza kobieta może być na etapie dynamicznego rozwoju kariery, odkrywania świata lub poszukiwania własnej tożsamości, podczas gdy starszy mężczyzna może dążyć do stabilizacji, spokoju i życia w bardziej ustalonym rytmie. Te różnice nie muszą dzielić – mogą się uzupełniać, jeśli obie strony są gotowe na kompromisy i wzajemne wsparcie. Kluczowe jest jednak, aby partnerzy potrafili otwarcie rozmawiać o swoich oczekiwaniach i obawach, zamiast zakładać, że druga osoba automatycznie podziela ich wizję przyszłości. W przeciwnym razie po latach może okazać się, że każdy z nich ciągnie w inną stronę.
Warto też zwrócić uwagę na różnice pokoleniowe, które mogą wpływać na codzienne funkcjonowanie pary. Inne doświadczenia historyczne, odmienne nawyki kulturowe czy nawet różnice w podejściu do technologii mogą czasem prowadzić do nieporozumień. Dla jednych par stanowi to ciekawy temat do rozmów i wzajemnego poznawania się, dla innych może być źródłem frustracji. Wszystko zależy od otwartości obu stron i gotowości do wyjścia poza własną perspektywę. Ciekawość świata partnera, a nie próba jego zmiany, jest tu kluczowym elementem udanej relacji.
W kwestii władzy i decyzyjności w związku różnica wieku może czasem prowadzić do nierównomiernego rozkładu wpływów. Starszy mężczyzna, szczególnie jeśli jest bardziej ustabilizowany finansowo, może nieświadomie dominować w podejmowaniu ważnych decyzji, co z czasem może stać się źródłem resentymentu u młodszej partnerki. Aby uniknąć tej pułapki, warto od początku dbać o równowagę w relacji i upewniać się, że obie strony mają równe prawo głosu. Prawdziwa dojrzałość związku przejawia się nie w tym, kto ma więcej lat, ale w tym, na ile partnerzy potrafią traktować się jak równi sobie ludzie, niezależnie od różnic wieku, doświadczenia czy statusu materialnego.
Długoterminowa perspektywa takiego związku również wymaga przemyślenia. Starszy mężczyzna może wcześniej przejść na emeryturę, zacząć doświadczać problemów zdrowotnych lub po prostu mieć mniej energii do aktywnego życia w wieku, gdy jego partnerka wciąż będzie w pełni sił. Czy obie strony są gotowe na te wyzwania? Czy młodsza kobieta będzie w stanie zapewnić wsparcie, gdy zajdzie taka potrzeba, bez poczucia, że rezygnuje z własnych planów? Czy starszy mężczyzna zaakceptuje fakt, że jego partnerka może w pewnym momencie potrzebować więcej przestrzeni do rozwoju? To trudne pytania, ale im wcześniej zostaną zadane, tym większa szansa, że związek przetrwa próbę czasu.
Wbrew pozorom, nie wszystkie wyzwania w takich związkach dotyczą starszego partnera. Młodsza kobieta również może doświadczać swoistego rodzaju presji – oczekiwania, że będzie bardziej "dorosła" niż jej rówieśniczki, lub że zrezygnuje z pewnych aspektów młodości, aby dostosować się do stylu życia partnera. Ważne, aby obie strony miały przestrzeń na bycie sobą i nie czuły, że muszą grać role narzucone przez różnicę wieku. Związek powinien dawać wolność, a nie ją ograniczać.
Czy więc związek młodszej kobiety ze starszym mężczyzną ma sens? Odpowiedź brzmi: to zależy. Nie od samej różnicy wieku, ale od tego, co obie strony wniosą do relacji i na ile są gotowe pracować nad jej trwałością. Historia zna wiele przykładów takich par, które stworzyły trwałe i szczęśliwe związki, ale też takich, w których różnice okazały się zbyt duże do pokonania. Najważniejsze, aby decyzja o wejściu w taką relację była świadoma, oparta na wzajemnym szacunku i realistycznych oczekiwaniach. W końcu wiek to tylko liczba – prawdziwą miarą związku jest to, co partnerzy są w stanie razem zbudować, niezależnie od metryki.