Ludzie nieraz zadają sobie pytanie, czy w naszym nowoczesnym, ciągle przyśpieszającym świecie jest miejsce na miłość. Na taką prawdziwą, romantyczną i dozgonną, rodem z filmów, czy dzieł literackich, jakie przeszły do kanonu lektur obowiązkowych. A może pytanie należy sformułować zupełnie inaczej, a mianowicie: „Czy miłość romantyczna istniej?”. Tutaj u niektórych pojawi się nuta niepokoju. Ktoś zapyta: „Ale jak to? Przecież od lat tworzę udany związek oparty na miłości”. Jednak znajdą się i tacy, których życie nieprzyjemnie doświadczyło. Być może kogoś nurtuje kwestia zasadności stwierdzenia, że miłość jest podstawą związku. Rzec można jedno – ten niezwykle subtelny temat można rozpatrywać na wiele sposobów i pewnie każdy z nich zawiera w sobie jakieś akceptowalne szerzej uzasadnienie.
Miłość to nie uczucie, czyli o odnajdywaniu ponadromantycznych powiązań
Miłość jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka. Każdy pragnie być akceptowany i – najogólniej rzecz ujmując – dla kogoś ważny. Świadomość, że mamy kogoś, kto zawsze na nas czeka, wspiera oraz stawia na szczycie hierarchii życiowych priorytetów, stanowi motywację do podejmowania działań, a także do pracy nad samym sobą. Dotychczas powstało wiele definicji miłości, tworzonych głównie przez psychologów, filozofów, czy teologów. Choć posiadają one elementy wspólne, żadna nie jest tą – można powiedzieć - powszechnie obowiązującą. Nie ma jednego wytłumaczenia i sprecyzowania całego szeregu zachowań, motywów i odczuć, jakie towarzyszą stanowi określanemu mianem miłości. Zawarte wyżej, nieco kontrowersyjne stwierdzenie „miłość to nie uczucie”, również ma swoje uzasadnienie. Odwołamy się w tym miejscu do słów dra hab. Bartłomieja Dobroczyńskiego, związanego zawodowo z Instytutem Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wskazuje on, że uczucia ze swej definicji są czymś krótkotrwałym. Miłość jego zdaniem jest stanem bliższym woli, aniżeli uczuciu, wymagającym zaistnienia i zaangażowania wielu różnych procesów psychologicznych, przy równoczesnym wspomaganiu ze strony intelektualnej. Można ją porównać do dbania o ogród – potrzeba do tego poświęcenia, czasu, samodyscypliny, powtarzalności pewnych zabiegów, a nawet specjalnego rozkładu zajęć i czasem bolesnych rezygnacji z pewnych rzeczy. Jest to więc coś bardzo złożonego.
Często słyszymy, że między dwojgiem ludźmi musi być chemia. Stwierdzenie to przeniknęło do języka potocznego ze świata nauki. Ktoś na sam widok lub zapach drugiej osoby doznaje euforycznych stanów, przypominających te po zażyciu alkoholu lub środków odurzających. Istnienie takiej „chemii” można nawet sprawdzić za pomocą przyrządów mierzących parametry fizjologiczne – synchronizują się oddechy i rytmy serca. Wszystko to ma podłoże ewolucyjne. Powyższe czynniki wskazują na swego rodzaju seksualno-rozrodcze dopasowanie. Wszystko to często łączy się z niemal bezkrytycznym postrzeganiem partnera i trwa dwa, góra cztery lata. Po tym czasie ktoś nagle orientuje się, że porywająca spontaniczność tak naprawdę jest brakiem chęci życiowej stabilizacji, a uroczy śmiech w rzeczywistości przypomina rechot. Psychologowie uznaliby, że te minione lata były czasem na znalezienie nowych, stabilnych powiązań między osobami, zbudowanie odpowiedniej więzi i wewnętrzne wyrażenie zgodny na „bycie razem”. Związek musi przejść na wyższy poziom, stać się swego rodzaju instytucją. Dwoje ludzi zaczynają łączyć interesy i problemy dnia codziennego – zakup domu lub mieszkania, wybór sprzętów, kredyt, planowanie urlopu itd. Niektóre pary nie wytrzymują tej próby.
Miłość to za mało – tajemnice szczęśliwego związku
Czy sama miłość wystarczy, aby wieść szczęśliwe życie w udanym związku? Danielle B. Grossman, kalifornijska psychoterapeutka specjalizująca się w terapii rodzin oraz par stworzyła długą listę emocjonalnych umiejętności, jakie jej zdaniem są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania związku. Po pierwsze istotne jest rozpoznawanie emocji odczuwanych przez partnera w danej chwili, a także nazywanie i bezpośrednie komunikowanie swoich emocji. Maskowanie, tłumienie w sobie, albo oczekiwanie, że druga osoba odgadnie co nas dręczy, nie jest właściwym działaniem. Tak samo istotne jest radzenie sobie z emocjami w taki sposób, aby nie dopuścić do ich destruktywnego wpływu na partnera. Ciągłe odreagowywanie lub zwracanie się do drugiej osoby bez należnego jej szacunku, jest niedopuszczalne. Tak samo jak nieumiejętność przyjmowania odpowiedzialności na swoje czyny i nieprzepraszanie za nie. Kolejna kwestia to zdolność śmiania się z siebie i spojrzenia na wszystko ze zdrowym dystansem. Niezastąpiona jest też umiejętność przyjmowania słusznej krytyki, bez zaprzeczania, czy stosowania takich taktyk jak obwinianie i zastraszanie. Co jeszcze jest ważne? Dalej amerykańska badaczka wskazuje na następujące aspekty:
- stawianie granic mając na uwadze swoje zdrowie fizyczne i psychiczne
- umiejętność samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie; brak uzależnienia od partnera.
- akceptacja opinii i przekonań partnera, odmiennych od naszych; akceptowanie różnic między nami a partnerem.
- brak chęci do kontroli partnera i stosowania szantażu emocjonalnego.
Na koniec wskazuje na umiejętność akceptacji nudy i prozy życia, a także ujemnych cech charakteru partnera, czy tego, że nie zawsze będziemy zrozumiani. Cenne jest skoncentrowanie się na tym co jest, a nie rozpamiętywanie tego co było. Trzeba też pogodzić się ze świadomością, że każdy wybór ma swoje plusy i minusy, z którymi nieraz przyjdzie nam się mierzyć do końca życia.
Jak budować chemię, kiedy pierwsze wrażenie nie było piorunujące, ale coś w tej osobie przyciąga to dylemat, który zna chyba każdy, kto kiedykolwiek szukał partnera. W kulturze zdominowanej przez kult pierwszego wrażenia, natychmiastowej iskry i szybkich decyzji na aplikacjach randkowych, sytuacja, w której nie doświadczamy olśnienia, a jedynie ciekawości, może być dezorientująca. Czujemy wewnętrzny konflikt: z jednej strony racjonalny umysł podpowiada, że ta osoba wydaje się wartościowa, inteligentna, z poczuciem humoru, a z drugiej – brakuje tej magicznej, fizycznej iskry, o której tyle się słyszy i czyta. Większość z nas, kierując się tym poczuciem braku, odrzuca taki kontakt, wracając do bezcelowego przewijania profili w poszukiwaniu tego jedynego, który wywoła błysk w oku już przy pierwszej wiadomości. To podejście jest jednak krótkowzroczne i często prowadzi do pominięcia relacji o ogromnym potencjale. Prawda jest taka, że chemia nie jest monolitem. To złożone zjawisko, na które składa się chemia fizyczna, intelektualna i emocjonalna. Podczas gdy ta pierwsza bywa natychmiastowa i kapryśna, te dwie pozostałe często potrzebują czasu, by się rozwinąć. Są one zresztą często o wiele trwalsze i stanowią solidniejszy fundament dla związku niż ulotne uniesienie oparte wyłącznie na atrakcyjności fizycznej. To właśnie one są tym „czymś”, co nas przyciąga, nawet gdy brakuje piorunującego pierwszego wrażenia. To wewnętrzny głos, który mówi: „Z tą osobą czuję się dobrze. Rozmawia nam się łatwo. Mam wrażenie, że mnie rozumie.” To jest właśnie zalążek prawdziwej, głębokiej chemii, którą można i warto świadomie pielęgnować.
Pierwszym krokiem do zbudowania chemii w takiej sytuacji jest uznanie, że jej brak na starcie nie jest porażką, a jedynie punktem wyjścia. To przyzwolenie na to, by relacja rozwijała się w swoim własnym, naturalnym tempie, bez presji, by od razu czuć to „coś”. W świecie portali randkowych, gdzie każda rozmowa wydaje się testem na natychmiastową kompatybilność, takie podejście wymaga pewnej dojrzałości i cierpliwości. Warto zdać sobie sprawę, że pierwsze spotkania są często naznaczone stresem i niepewnością. Obie strony starają się zaprezentować jak najlepiej, co może prowadzić do sztuczności i blokady spontaniczności. Prawdziwa chemia często wyłania się dopiero wtedy, gdy obie osoby się rozluźnią, przestaną grać i zaczną być po prostu sobą. Dlatego zamiast rezygnować po jednej, niezbyt ekscytującej randce, warto dać szansę na drugie, a nawet trzecie spotkanie. Pierwsze mogło służyć jedynie przełamaniu pierwszych lodów. Drugie, w mniej formalnej atmosferze, może już przynieść więcej swobody. To właśnie w tych kolejnych, bardziej swobodnych interakcjach, często pojawia się ten prawdziwy, głęboki rezonans. Może się okazać, że osoba, która wydawała się początkowo nieśmiała, ma znakomite poczucie humoru. Albo że ktoś, kogo uznaliśmy za zbyt poważnego, po prostu potrzebował czasu, by się otworzyć i pokazać swoją ciepłą, czułą stronę.
Kolejnym kluczowym elementem jest świadome tworzenie przestrzeni dla autentyczności. Chemia nie rozkwita w atmosferze sztywnych pytań i odpowiedzi jak na rozmowie kwalifikacyjnej. Potrzebuje przestrzeni, by mogła się pojawić. Zamiast więc skupiać się na tym, by rozmowa „się kleiła”, warto spróbować zejść z utartych ścieżek. Zaproponować aktywność, która wymaga współpracy lub wywołuje emocje – może to być gra planszowa, spacer po nieznanym terenie, wspólne gotowanie. Takie sytuacje naturalnie obnażają nasze prawdziwe charaktery – to, jak radzimy sobie z wyzwaniami, czy potrafimy się śmiać z własnych błędów, jak wspieramy się nawzajem. To są sytuacje, w których rodzi się prawdziwa więź. Równie ważne jest stopniowe odsłanianie się – dzielenie się nie tylko suchymi faktami, ale także swoimi pasjami, marzeniami, a nawet drobnymi słabościami. Gdy pokazujemy drugiej osobie, kim naprawdę jesteśmy, dajemy jej sygnał, że może zrobić to samo. To wzajemne obnażanie się i akceptacja są jednym z najpotężniejszych katalizatorów chemii. Gdy czujemy, że ktoś widzi nasze prawdziwe „ja” i wciąż jest zainteresowany, rodzi się w nas głęboka wdzięczność i przywiązanie, które mogą przerodzić się w silne uczucie. To właśnie ten proces może przekształcić początkową ciekawość w coś znacznie głębszego i bardziej namacalnego.
Budowanie chemii to nie tylko kwestia pasywnie czekania, aż „się pojawi”. To proces, na który mamy realny wpływ poprzez nasze nastawienie, uwagę i konkretne działania. Kiedy pierwsze wrażenie nie było oszałamiające, ale czujemy magnes przyciągający nas do danej osoby, możemy świadomie podjąć kroki, aby ten zalążek związku rozwijał się we właściwym kierunku.
Kluczową strategią jest przejście od oceniania do ciekawości. Na pierwszych randkach często funkcjonujemy jak sędziowie – nieustannie oceniamy: „Czy ta osoba jest dla mnie wystarczająco dobra? Czy spełnia moje kryteria?”. To nastawienie zamyka nas na autentyczne poznanie drugiego człowieka. Zamiast tego, warto włączyć nastawienie badacza – kogoś, kto jest autentycznie ciekawy drugiej osoby. Zadawać pytania nie po to, by zweryfikować checklistę, ale by zrozumieć jej świat wewnętrzny: „Co cię naprawdę pasjonuje w tym, o czym mówisz? Jaka jest twoja najśmieszniejsza historia z dzieciństwa? Czego się boisz, a o czym marzysz?”. Gdy jesteśmy naprawdę ciekawi drugiego człowieka, przestajemy skupiać się na własnym lęku i ocenianiu, a zaczynamy tworzyć z nim prawdziwą więź. Ta ciekawość jest często zaraźliwa – gdy druga osoba czuje, że jesteśmy autentycznie zainteresowani, sama się otwiera i również zaczyna okazywać ciekawość wobec nas. To wzajemne, głębokie zainteresowanie jest jednym z najsilniejszych spoiw chemii.
Równie ważna jest praca nad fizyczną bliskością, ale w sposób stopniowy i nienatarczywy. Chemia fizyczna nie musi pojawić się jak grom z jasnego nieba. Często buduje się powoli, poprzez serię małych, delikatnych gestów, które stopniowo oswajają nas z fizyczną obecnością drugiej osoby. Może to być lekki dotyk dłoni podczas śmiechu, delikatne dotknięcie ramienia, by podkreślić pointę opowiadania, czy wspólny taniec. Te mikro-gesty są nieinwazyjne, ale wysyłają silny sygnał: „Jestem tobą zainteresowany i czuję się przy tobie komfortowo”. Pozwalają one obu stronom na oswojenie się ze sobą na poziomie fizycznym w bezpiecznym tempie. Warto obserwować reakcję drugiej osoby na te gesty i szanować jej granice. Jeśli odpowiada pozytywnie, można stopniowo posuwać się o krok dalej. Ten powolny taniec zbliżenia może być niezwykle erotyczny i budujący napięcie, często o wiele bardziej niż natychmiastowy, gwałtowny skok fizyczny. Tworzy on historię intymności między dwojgiem ludzi, która jest o wiele bogatsza i bardziej znacząca niż jednorazowy wybuch namiętności.
Bardzo pomocne jest także świadome kierowanie uwagi na pozytywne aspekty drugiej osoby. Nasz mózg ma naturalną tendencję do szukania zagrożeń i niedoskonałości. Jeśli na początku nie doświadczyliśmy olśnienia, możemy nieświadomie skupiać się na tym, czego brakuje: „Nie ma takiego poczucia humoru jak mój były”, „Jest trochę za niski”, „Jego styl bycia jest zbyt spokojny”. To nastawienie skutecznie torpeduje jakąkolwiek szansę na rozwój chemii. Świadoma praca polega na tym, by celowo przekierować uwagę na to, co w tej osobie jest dobre, ciekawe i atrakcyjne. Może ona ma niesamowicie ciepły uśmiech? A może jest niezwykle cierpliwym słuchaczem? Albo ma głos, który działa na ciebie uspokajająco? Koncentrując się na tych pozytywach, zaczynamy postrzegać daną osobę w coraz lepszym świetle. A im bardziej ją doceniamy, tym bardziej atrakcyjna się dla nas staje. To samonapędzający się proces: zauważamy coś pozytywnego, co budzi naszą sympatię, sympatia sprawia, że jesteśmy milsi i bardziej otwarci, a to z kolei zachęca drugą stronę do podobnego zachowania, co jeszcze bardziej wzmacnia pozytywne odczucia. W kontekście serwisów randkowych, które zachęcają do szybkiego szufladkowania, ta umiejętność świadomego kierowania uwagą jest nieoceniona. Pozwala ona dostrzec diament, który na pierwszy rzut oka nie błyszczy, ale pod powierzchnią ma niezwykłą wartość.
Ostatnim etapem jest integracja tych wszystkich elementów i przejście od budowania chemii do podjęcia świadomej decyzji o inwestycji w relację. To moment, w którym przestajemy biernie czekać na to, aż chemia „się stanie”, a zaczynamy aktywnie wybierać daną osobę, uznając, że potencjał, który w niej widzimy, jest wart naszej energii i zaangażowania.
Kluczowe jest tutaj zrozumienie, że w dojrzałej miłości chemia i decyzja idą w parze. Młodzieńcza miłość bywa często ślepa i impulsywna. Dojrzała miłość również zawiera w sobie element namiętności, ale jest ona wzmocniona przez świadomy wybór. To moment, w którym mówimy sobie: „Tak, na początku nie było iskry, ale teraz, gdy ją lepiej poznałem/am, widzę w niej kogoś wyjątkowego. Decyduję się dać tej relacji szansę i aktywnie w nią inwestować.” Ten akt woli jest niezwykle potężny. Gdy świadomie decydujemy się na kogoś, nasz umysł zaczyna szukać dodatkowych powodów, by tę decyzję utwierdzić (to tzw. efekt racjonalizacji po decyzji). Zaczynamy bardziej doceniać jej zalety, a jej wady stają się mniej istotne. To nie jest oszukiwanie siebie – to kierowanie energią w stronę, która obiecuje prawdziwą satysfakcję. W świecie platform do nawiązywania kontaktów, gdzie pokusa, by szukać dalej, jest zawsze obecna, ta świadoma decyzja o zatrzymaniu się i zainwestowaniu w jedną, konkretną relację, jest tym, co odróżnia poszukiwaczy przygód od budowniczych związków.
Równie ważne jest stworzenie przestrzeni dla intymności, która wykracza poza fizyczność. Chemia, która buduje się powoli, często ma głębsze korzenie. Warto więc inwestować w tworzenie wspólnych doświadczeń i sekretów. Wspólny wyjazd, nawet krótki, gdzie jesteście tylko we dwoje, z dala od codzienności. Wypracowanie własnych, wewnętrznych żartów i powiedzonek. Dzielenie się wspólnymi marzeniami i planami na przyszłość. To właśnie te wspólne, intymne przestrzenie stają się glebą, na której chemia rozkwita w pełni. W tej relacji nie chodzi już tylko o to, czy się sobie fizycznie podobamy, ale o to, że tworzymy razem mały, prywatny świat, do którego nikt inny nie ma dostępu. To poczucie wyjątkowego partnerstwa i wspólnoty jest często o wiele bardziej intoksykujące i trwałe niż jakakolwiek natychmiastowa iskra.
Wreszcie, warto zadać sobie fundamentalne pytanie: czego naprawdę szukam w związku? Czy szukam emocjonalnego rollercoastera, ciągłej niepewności i intensywnych, ale często krótkotrwałych uniesień? Czy może szukam partnera, przyjaciela, osoby, na której mogę polegać, z którą mogę się śmiać, dzielić trudnościami i budować bezpieczną przyszłość? Jeśli odpowiedzią jest to drugie, to relacja, która zaczyna się od spokojnej ciekawości i stopniowo, z szacunkiem i uwagą, ewoluuje w kierunku głębokiej więzi, ma o wiele większy potencjał, by spełnić te potrzeby, niż związek, który eksplodował namiętnością od pierwszej chwili, by potem równie gwałtownie zgasnąć. Budowanie chemii z kimś, kto od początku wzbudza nasze zaufanie i ciekawość, to inwestycja w trwałe, głębokie i autentyczne partnerstwo. To uznanie, że największa miłość nie zawsze przychodzi z hukiem, czasem przychodzi na palcach, szeptem, i aby ją usłyszeć, musimy przestać nasłuchiwać grzmotów.
Większość z nas ma za sobą rozstanie. Szczęściarzami mogą nazwać się ci, którzy rozstali się w zgodzie i do dziś utrzymują przyjazne stosunki. O dziwno, w przypadku takich rozstań rzadko jeden z byłych partnerów namawia drugą osobę do powrotu. Częściej jednak taka sytuacja ma miejsce w przypadku rozstania bolesnego i nie ma zbyt wiele wspólnego z powrotem namiętności czy miłości.
Dlaczego chcemy wracać do ex?
Zawłaszcza w przypadku, w którym długo byliśmy w związku, ciężko jest nam przyzwyczaić się do bycia samemu. Często do powrotu do ex skłania nas swego rodzaju strach przed samotnością lub nawet strachem przed odrzuceniem. Długoletni związek mógł mocno nadszarpnąć nasz kontakt ze znajomymi i sprawić, że staliśmy się mniej społecznymi istotami, przez co możemy czuć, że nasze szanse w znalezieniu sobie kogoś nowego są małe albo wręcz żadne. Wtedy w naszej głowie może się pojawić myśl, że powrót do ez to najlepsza decyzja, jaką moglibyśmy podjąć. Często nawet nasz były partner napędza w nas takie myślenie, jeśli chce doprowadzić do twojego powrotu.
Zastanów się, czy na pewno tego chcesz
W końcu one jest twoim byłym z jakiegoś powodu. Jeśli to on zainicjował rozstanie, bo dobrze byłoby się zastanowić, czemu taki powrót jest mu na rękę. Jeśli nie powiedział nam, czemu chce zakończyć z nami związek, nigdy nie będziemy pewne, jakie są jego intencje i czy przypadkiem nie będziemy dla niego tylko opcją zapasową. Jednak jeśli to my doprowadziłyśmy do rozstania, to warto pamiętać, że jeśli wrócimy do naszego byłego, pojawią się od nowa problemy, które sprowokowały nas do tej decyzji. Nie ma sensu pakować się po raz kolejny w związek, który już raz zupełnie się nie udał, zwłaszcza jeśli ta druga osoba w ogóle nad sobą nie pracuje.
A co, jeśli to ex naciska?
Wtedy najważniejsze jest twoje mocne stanowisko. Jeśli nie chcesz do niego wracać, pod żadnym pozorem nie daj się przegadać. Jeśli czujesz, że zaczynasz mu ulegać, a argumenty, które jeszcze kilka dni temu były dla Ciebie absurdalne, zaczynają do Ciebie przemawiać, po prostu zakończ dyskusję. Nie ma sensu od nowa budować związku, który się nie udał, jeśli nie masz na to siły czy ochoty. Znacznie lepszym rozwiązaniem będzie całkowite odcięcie się od byłego partnera i pójście własną drogą. Pamiętaj, że twoje zdrowie psychiczne i komfort w takiej sytuacji są najważniejsze i nie powinnaś się zupełnie przejmować tym, co czuje twój były już partner.