W świecie fizycznych spotkań nasza selektywność ma naturalne ograniczenia – przestrzeń geograficzną, kręgi społeczne, czas i energię potrzebną na uczestnictwo w wydarzeniach. W świecie cyfrowym te ograniczenia znikają, a w zamian otrzymujemy iluzję nieskończonego wyboru. To właśnie ta iluzja stwarza psychologiczną przestrzeń dla zjawiska bycia zbyt selektywnym – stanu, w którym oczekiwania i lista wymagań wobec potencjalnego partnera rosną do rozmiarów, które uniemożliwiają jakikolwiek realny związek, prowadząc do chronicznej samotności i frustracji. Na pierwszy rzut oka wysoka selektywność wydaje się racjonalna i zdrowa, szczególnie w dojrzałym wieku, gdy wiemy, czego chcemy. Stajemy się „koneserami” zamiast „konsumentami”. Problem zaczyna się wtedy, gdy ta selekcja przestaje służyć ochronie naszych wartości, a staje się mechanizmem obronnym lub formą perfekcjonizmu, który traktuje ludzi jak produkty w katalogu, które muszą spełnić wszystkie punkty specyfikacji technicznej, by w ogóle zasłużyć na test drive. Platformy do nawiązywania relacji, z ich możliwością filtrowania według wzrostu, wykształcenia, znaku zodiaku, stosunku do dzieci i ulubionego gatunku muzyki, są idealną wylęgarnią dla tej patologicznej selektywności. Algorytm zachęca nas do myślenia, że gdzieś tam jest idealne dopasowanie, osoba, która nie tylko będzie miała wspólne z nami wartości i cele, ale też idealnie wpisze się w naszą listę „must have”. To prowadzi do mentalności „następny będzie lepszy”, gdzie każdy, nawet obiecujący profil, jest odrzucany z powodu jednej, drobnej niezgodności – bo ma niewłaściwy rodzaj psa, nie lubi tego samego serialu lub na zdjęciu ma uśmiech, który nam nie pasuje. Ta hiper-selektywność jest często maską dla głębszych lęków: przed bliskością, przed ponownym zranieniem, przed kompromisem, który jest nieodłączną częścią każdej autentycznej relacji, a nawet przed sukcesem, który mógłby naruszyć naszą tożsamość „wiecznego poszukiwacza”.

Psychologiczne pułapki wysokich oczekiwań opierają się na kilku kluczowych iluzjach, które serwuje nam cyfrowe środowisko. Pierwszą jest iluzja transparentności i kompletności. Profil na portalu randkowym to z konieczności uproszczenie osoby. To zestaw starannie wyselekcjonowanych fotografii i skrótowych informacji. Kiedy odrzucamy kogoś na podstawie tego profilu, jesteśmy przekonani, że odrzucamy całą osobę, podczas gdy w rzeczywistości odrzucamy jedynie jej cyfrowy prospectus. Brakuje w nim wszystkich najważniejszych cech, które tworzą chemię i więź: energii, sposobu bycia, tonu głosu, poczucia humoru w niekontrolowanej chwili, dotyku, sposobu reakcji na stres. Hiper-selektywność każe nam wierzyć, że możemy przewidzieć te cechy na podstawie listy zainteresowań i jakości zdjęć. To jak odrzucenie książki po okładce, z przekonaniem, że przeczytaliśmy już całą treść. Druga iluzja to przekonanie o symetrii. Zakładamy, że nasza własna lista wymagań jest obiektywna i sprawiedliwa, a my sami spełniamy równie wygórowane kryteria po drugiej stronie. Często bywa tak, że poszukujemy osoby „niezwykłej”, podczas gdy prowadzimy bardzo zwyczajne życie. To nie musi być problem, o ile akceptujemy podobną „zwyczajność” u innych. Jednak pułapka wysokich oczekiwań często idzie w parze z niespójnością: oczekujemy od partnera więcej, niż jesteśmy w stanie zaoferować sami, co jest receptą na ciągłe rozczarowanie. Trzecia, najgroźniejsza iluzja, to utożsamienie związku z projektem samorealizacji. W dojrzałym wieku, szczególnie po nieudanych relacjach, może pojawić się pokusa, by traktować nowego partnera jako osobę, która ma „dopełnić” nasze życie, wynieść je na wyższy poziom, zrekompensować wszystkie wcześniejsze braki. Oczekujemy, że partner będzie naszym najlepszym przyjacielem, kochankiem, terapeutą, partnerem biznesowym, towarzyszem podróży i motywatorem w jednej osobie. Taki zestaw oczekiwań jest obciążeniem niemożliwym do uniesienia dla żadnego człowieka. Prowadzi to do sytuacji, w której każdy realny kandydat jest odrzucany, ponieważ żaden pojedynczy człowiek nie jest w stanie spełnić roli całego „zespołu wsparcia”. To sprawia, że serwisy umożliwiające poznawanie nowych ludzi stają się polem nieustannego rozczarowania, ponieważ żaden profil nie obiecuje tak wielowymiarowej doskonałości.

Skutki bycia zbyt selektywnym są głęboko destrukcyjne dla dobrostanu psychicznego. Przede wszystkim prowadzą do paraliżu decyzyjnego i wypalenia emocjonalnego. Przekładanie setek profili, ocenianie, porównywanie, staje się wyczerpującą pracą na pełen etat, która nie przynosi rezultatów. Każde odrzucenie (nawet inicjowane przez nas) zużywa odrobinę energii i nadziei. Pojawia się chroniczne uczucie, że „nikt nie jest wystarczająco dobry”, co bardzo szybko przeradza się w pytanie: „A może to ze mną jest coś nie tak, skoro nie mogę nikogo znaleźć?”. To z kolei uderza w poczucie własnej wartości, tworząc błędne koło: niska samoocena zwiększa wymagania („muszę znaleźć kogoś naprawdę wyjątkowego, żeby udowodnić, że sam jestem wartościowy”), a niemożność spełnienia tych wymagań jeszcze bardziej ją obniża. Ponadto, nadmierna selektywność znieczula nas na autentyczną ludzką różnorodność. Przyzwyczajamy się do oceniania na podstawie pudełek do zaznaczenia i tracemy zdolność do dostrzegania „chemii” czy „iskry”, która często rodzi się z rzeczy nieprzewidywalnych i niewymiernych – z dziwactwa, które nie zmieściło się w opisie, z nieoczekiwanej wrażliwości, która wychodzi dopiero w rozmowie. W realnym życiu moglibyśmy się zakochać w osobie, która nie spełnia ani jednego z naszych „kryteriów na papierze”, ponieważ zakochujemy się w energii i obecności drugiego człowieka, a nie w jego profilu. Online, nie dajemy sobie szansy na takie odkrycie. Najsmutniejszym skutkiem jest jednak samotność z wyboru, która z czasem przestaje być wyborem, a staje się więzieniem zbudowanym z własnych, nierealistycznych oczekiwań. Osoba taka może spędzać lata na przeglądaniu aplikacji randkowych, odbywać pojedyncze, rozczarowujące randki i utwierdzać się w przekonaniu, że „nie ma nikogo dla mnie”, podczas gdy w rzeczywistości to nie świat jest pusty, ale jej filtr jest tak gęsty, że nie przepuszcza żadnego rzeczywistego, niedoskonałego, a przez to prawdziwego człowieka.

Czy istnieje wyjście z tej pułapki? Tak, ale wymaga ono radykalnego przewartościowania podejścia. Nie chodzi o to, by przestać być selektywnym i zgadzać się na wszystko, lecz by przenieść punkt ciężkości z selekcji profilu na selekcję doświadczenia. Zamiast spędzać godziny na ocenianiu zdjęć i opisów, warto przyjąć strategię kontrolowanej otwartości. Może to oznaczać ustalenie sobie zasady: „raz w tygodniu wybieram jeden profil, który nie do końca spełnia moje wszystkie kryteria, ale coś mnie w nim intryguje, i piszę do tej osoby”. Celem nie jest od razu znalezienie miłości życia, ale poszerzenie własnego doświadczenia i nawiązanie kontaktu z prawdziwym człowiekiem. Kluczowe jest też wyróżnienie kryteriów niepodważalnych od tych negocjowalnych. Niepodważalne to kwestie fundamentalnych wartości, takich jak uczciwość, szacunek, podejście do rodziny czy podobny stosunek do przyszłości. Negocjowalne to wszystkie preferencje dotyczące stylu życia, hobby, wyglądu fizycznego. Osoba, która nie lubi górskich wędrówek, może być fantastycznym towarzyszem na inne przygody; ktoś bez wyższego wykształcenia może być mądrzejszy życiowo od wielu profesorów. Konieczne jest także świadome ograniczenie czasu spędzanego na przeglądaniu. Randkowanie online nie powinno być główną aktywnością życiową, a jedynie jego uzupełnieniem. Inwestycja w realne życie, hobby, przyjaźnie i rozwój osobisty sprawia, że przestajemy patrzeć na partnera jako na źródło spełnienia, a zaczynamy widzieć w nim kogoś, z kim możemy dzielić już i tak satysfakcjonujące życie. To radykalnie obniża presję i oczekiwania. Ostatecznie, wyjście z pułapki hiper-selektywności wymaga odważnego przyznania, że poszukiwanie idealnego dopasowania to często ucieczka przed prawdziwą bliskością, która z natury jest niewygodna, wymagająca kompromisu i budowana z niedoskonałych materiałów. Prawdziwa, dojrzała relacja nie zaczyna się od znalezienia osoby, która spełnia wszystkie punkty na liście, ale od spotkania z kimś, kto – pomimo różnic i niedopasowań – wzbudza w nas chęć, by te różnice wspólnie przekroczyć i budować coś nowego, czego nie dało się przewidzieć w żadnym, nawet najbardziej rozbudowanym filtrze wyszukiwania.

Człowiek z reguły nie znosi samotności, ale czasem jest na nią skazany, gdyż nie może odnaleźć nikogo, kto by pasował do niego pod względem charakteru i stylu życia. Samotność dotyka także osoby po rozpadzie wieloletniego związku. Niezależnie od tego, czy jesteśmy zabieganymi ludźmi, czy wręcz odwrotnie, mamy aż nadto czasu, to jednak samotność daje się we znaki każdemu, kto chce dzielić swoje życie z drugą osobą. Portale randkowe to najpopularniejsza forma zawierania nowych znajomości poprzez internet. Dzięki nim dokładnie możemy wybrać idealną osobę, z którą będziemy chcieli zacząć znajomość. Warto omówić przed spotkaniem najważniejsze elementy takie, jak cele w życiu, zakładanie rodziny lub też prowadzenie życia wyłącznie we dwoje np. spędzając go na podróżach i realizacji najróżniejszych marzeń. Ludzie dzielą się na domatorów i wielkich podróżników, a zatem udany związek ułożymy sobie z kimś, kto podzieli nasz styl życia. Poglądy, dieta, styl ubierania się, gust muzyczny i inne z pozoru drobiazgi, mogą także być bardzo istotne podczas budowania relacji.

Osobowość odgrywa kluczową rolę w naszych wyborach życiowych, w tym w doborze partnera. Jest fundamentem, na którym budujemy nasze relacje, wpływając na to, jak komunikujemy się z innymi, jak radzimy sobie z konfliktami i jakich wartości poszukujemy w drugiej osobie. Nauka o dopasowaniu w związkach dostarcza nam cennych informacji na temat tego, jak różne cechy osobowości mogą wpływać na jakość i trwałość relacji.


Badania psychologiczne pokazują, że podobieństwa w osobowości mogą sprzyjać harmonii w związku. Osoby o podobnych cechach temperamentu, wartościach i zainteresowaniach częściej czują się zrozumiane i akceptowane przez partnera. Na przykład, osoby o wysokim poziomie otwartości na doświadczenia mogą łatwiej nawiązywać głębokie i znaczące rozmowy, co może prowadzić do silniejszej więzi emocjonalnej. Z kolei osoby o niskim poziomie neurotyczności mogą lepiej radzić sobie z codziennymi stresami i konfliktami, co przekłada się na większą stabilność związku.


Jednak dopasowanie nie zawsze oznacza identyczność. Często zdarza się, że przeciwieństwa się przyciągają. Zgodnie z teorią komplementarności, różnice między partnerami mogą wzbogacać związek, oferując nowe perspektywy i umiejętności. Na przykład, introwertycy i ekstrawertycy mogą wzajemnie się uzupełniać, tworząc dynamiczną i zrównoważoną relację. Ekstrawertycy mogą wprowadzać introwertyków w nowe sytuacje społeczne, natomiast introwertycy mogą dostarczać partnerom momentów ciszy i refleksji.


Cechy osobowości wpływają również na nasze oczekiwania wobec związku. Ludzie o wysokiej potrzebie dominacji mogą szukać partnera, który pozwoli im przejąć inicjatywę, natomiast osoby o niższej potrzebie dominacji mogą preferować partnerów bardziej asertywnych. Ponadto, osoby o wysokim poziomie empatii i troskliwości mogą pragnąć partnera, który będzie umiał docenić ich wsparcie i uczucia, podczas gdy osoby o niższym poziomie empatii mogą kłaść większy nacisk na aspekty praktyczne i logiczne w relacjach.


Interakcje między różnymi cechami osobowości mogą prowadzić do unikalnych dynamik w związku. Na przykład, osoby o wysokim poziomie ekstrawersji mogą być bardziej skłonne do inicjowania kontaktów społecznych i planowania aktywności, co może ożywiać związek. Z drugiej strony, osoby o wysokim poziomie sumienności mogą wnosić do związku strukturę i organizację, dbając o codzienne obowiązki i planując przyszłość.


Warto również zwrócić uwagę na znaczenie akceptacji i elastyczności w związkach. Nawet jeśli partnerzy różnią się pod względem osobowości, kluczowe jest wzajemne zrozumienie i akceptacja tych różnic. Zamiast starać się zmieniać partnera, warto skupić się na nauce, jak najlepiej współpracować i wspierać się nawzajem. Komunikacja odgrywa tu kluczową rolę – otwarte rozmowy o potrzebach, oczekiwaniach i uczuciach mogą pomóc w budowaniu silniejszej i bardziej trwałej relacji.


Nauka o dopasowaniu w związkach podkreśla również znaczenie zgodności wartości i celów życiowych. Partnerzy, którzy dzielą podobne wartości i cele, mają większe szanse na zbudowanie satysfakcjonującej i trwałej relacji. Na przykład, osoby, które cenią rodzinę i wspólne spędzanie czasu, mogą lepiej dopasować się do partnerów o podobnych priorytetach. Z kolei różnice w wartościach mogą prowadzić do konfliktów i niezrozumienia, dlatego ważne jest, aby już na początku związku otwarcie rozmawiać o swoich przekonaniach i oczekiwaniach.


Wreszcie, nie można zapominać o roli wsparcia społecznego i emocjonalnego w związkach. Partnerzy, którzy potrafią okazywać sobie wsparcie i zrozumienie, są bardziej skłonni do przetrwania trudnych chwil i kryzysów. Osoby o wysokim poziomie empatii i umiejętności interpersonalnych mogą lepiej radzić sobie z emocjami partnera, oferując wsparcie i poczucie bezpieczeństwa. Z kolei osoby o niższym poziomie empatii mogą potrzebować dodatkowego wysiłku, aby nauczyć się, jak najlepiej wspierać swojego partnera.


Osobowość odgrywa kluczową rolę w wyborze partnera i kształtowaniu dynamiki związku. Różne cechy osobowości mogą wpływać na nasze preferencje, oczekiwania i sposób komunikacji w relacji. Niezależnie od tego, czy partnerzy są podobni pod względem osobowości, czy też różnią się, kluczowe jest wzajemne zrozumienie, akceptacja i wsparcie. Nauka o dopasowaniu w związkach dostarcza cennych wskazówek, które mogą pomóc w budowaniu zdrowych, satysfakcjonujących i trwałych relacji. Dążenie do autentyczności, otwartej komunikacji i akceptacji różnic może przyczynić się do lepszego zrozumienia siebie nawzajem i tworzenia głębokich, wartościowych więzi.