Żyjemy w czasach, w których mamy bardzo dużo możliwości komunikowania się, posiadamy setki znajomych na portalach społecznościowych i jednocześnie jesteśmy bardzo samotni.
Dawniej pary poznawały się głównie w szkole, w pracy i przez znajomych. Dzisiaj związki rodzą się coraz częściej z pomocą sieci. W Internecie znajdziemy liczne portale randkowe, które wydają się mieć bardzo atrakcyjną ofertę. Osoba, która po raz pierwszy wejdzie na taki darmowy czy płatny portal randkowy może być zachwycona. Portal stwarza złudzenie bardzo dużego wyboru. Poza tym oglądając pobieżnie różne profile osób mamy wrażenie, że wszyscy są tu tacy fajni, mimo, że samotni, więc i ja jestem fajny.
Pomimo, że największe portale mają po kilkaset tysięcy kandydatów duży wybór jest złudzeniem. Oczywiście łatwiej jest kogoś dopasować mieszkając w stolicy niż w dwutysięcznym miasteczku. Aby korzystać z portalu musimy się zarejestrować i stworzyć swój profil, najlepiej ze zdjęciem. Gdy chcemy znaleźć kogoś dla siebie wchodzimy do wyszukiwarki i określamy miasto, przedział wiekowy, stan cywilny. Możemy też wybrać wykształcenie, zainteresowania, kolor oczu. Jeśli jednak będziemy chcieli kryteria za bardzo zawęzić szybko okaże się, że nikt nam się nie wyświetli. Po wciśnięciu szukaj otrzymamy propozycje profili. Przeglądamy zdjęcia, czytamy opisy i gdy ktoś nam się podoba piszemy wiadomość.
Okazuje się, że część osób w ogóle nie odpowiada, bo są to profile martwe - tak wygląda to w szczególności na płatnych portalach randkowych, gdzie użytkownicy po prostu nie mają ochoty płacić i porzucili swoje konta. Inni odpowiadają, ale często są niegrzeczni albo wulgarni. Z jeszcze innymi dobrze się pisze i nagle, bez uprzedzenia przerywają konwersację. Z kolejnymi dobrze się pisze, a trwa to zbyt długo i okazuje się, że wcale nie chcą się poznać realnie. Mija, więc sporo czasu zanim trafi się na kogoś fajnego i poza się z nim na żywo. A wtedy bardzo często spotyka nasz rozczarowanie. Na portalach randkowych również można znaleźć swoją miłość, ale potrzeba do tego, podobnie jak w rzeczywistości, sporo wytrwałości i odrobiny szczęścia.
Związki nie są dla wszystkich, wymagają od nas ciągłego chodzenia na kompromisy i często rezygnowanie z ekspozycji naszych negatywnych cech. W tym również nasza duma może być znaczną przeszkodą w budowaniu zdrowej relacji, zwłaszcza jeśli do pary z nią kroczy nasze ego i nie pozwala nam na różne działania, takie jak przyznanie się do winy czy ustąpienie ze swojego stanowiska.
Czy duma to coś złego?
Oczywiście, że nie. Duma pomaga nam być bardziej świadomymi swojej wartości, pomaga radzić sobie z krytyką i nie pozwala nam zajmować się uwłaczającymi zajęciami. Jednocześnie te same zalety, które niesie za sobą duma, mogą stać się wadami w związku. W końcu w związku chodzimy na kompromisy i co jakiś czas musimy zrobić to, na co nie mamy ochoty. Duma jest więc czymś, co pomaga nam przetrwać na zewnątrz, ale w warunkach domowych, w rodzinie, może sprawić, że zupełnie odepchniemy od siebie naszych bliskich, zwłaszcza jeśli za każdym razem będziemy się nią zasłaniać, odmawiając pomocy czy pracy w domu.
Kiedy duma jest naszym wrogiem?
Oczywiście sama duma nie jest czymś, co przeszkadza nam w pożyciu domowym. Chodzi o często niezdrowy obraz tego, jak zachowuje się dumny człowiek. Często takie osoby nie pracują w ogóle w domu, nie sprzątają i wymagają, że wszystko będzie za nich zrobione. Nie przyznają się też, że nie potrafią czegoś zrobić, przez co mogą znacznie pogorszyć sytuację, na przykład zepsute ogrzewanie czy przeciekające rury. Nie przyznają się też, że czegoś zapomnieli. Przez to osoby, którymi rządzi niezdrowa duma, są praktycznie niezdolni do zbudowania zdrowej relacji. Do tego dochodzi jeszcze ten element, że osoby dumne nie przyznają się, że ich związek nie działa dobrze.
Czy osoba dumna nie może nad sobą pracować?
Osoba niezdrowo dumna zawsze może nad sobą pracować. Warunkiem jest jednak zauważenie, że jej zachowanie jest niewłaściwe i może szkodzić. Bez tego nie tylko nic się nie zmieni, ale osoba dumna może żyć w przekonaniu, że wszystko jest w porządku i związek jest na świetnym poziomie. Osoby dumne mogą też krzywdzić swoje dzieci wygórowanymi oczekiwaniami, przez co mogą stracić ich sympatię do siebie. Jeśli z czasem nie dostrzeżemy u siebie błędów albo jeśli nie uwierzymy innym zwracających nam na to uwagę, możemy rozbić naszą rodzinę samą naszą dumą i zachowaniami, do jakich nas ona cały czas skłania.
Dlaczego coraz trudniej nam się zakochać? Miłość w epoce niekończących się wyborów to pytanie, które wisi w powietrzu, nierozerwalnie związane z dźwiękiem przychodzących powiadomień i migotliwym światłem ekranów naszych smartfonów. Współczesne poszukiwania miłosne przypominają nieskończoną galerię handlową, gdzie każda półka uginająca się od towaru obiecuje spełnienie, a jednocześnie podszeptuje, że za rogiem czeka coś lepszego, nowszego, bardziej ekscytującego. Paradoksalnie, ta obfitość – dostępna za pomocą kilku dotknięć na aplikacji randkowej – nie prowadzi do większej satysfakcji, ale do stanu chronicznej niepewności i emocjonalnego paraliżu. Gdy potencjalnie każda osoba na świecie może stać się naszym partnerem, wybór jednej z nich przestaje być aktem wolnego serca, a staje się niemal strategicznym problemem do rozwiązania, obarczonym ogromnym kosztem utraconych korzyści. Zakochanie się, ten stan beztroskiego oddania i zawieszenia krytycyzmu, staje się aktem ryzyka w świecie, który oferuje nam pozorne bezpieczeństwo niekończących się opcji. Zamiast zanurzyć się w uczuciu, stoimy nad brzegiem z nogą gotową do odwrotu, bo przecież w każdej chwili możemy wrócić do przeglądania, do swipowania, do tego poczucia kontroli, które daje nam iluzję władzy nad naszym romantycznym przeznaczeniem.
Psychologowie nazywają to zjawisko „paradoksem wyboru”. Im więcej mamy opcji, tym trudniej jest nam podjąć satysfakcjonującą decyzję i tym większe prawdopodobieństwo, że będziemy żałować naszego wyboru, koncentrując się na wadach wybranej opcji i zaletach tych, które odrzuciliśmy. W kontekście miłosnym ten mechanizm jest szczególnie wyniszczający. Gdy podczas randki z sympatyczną osobą, w głębi umysłu wiemy, że w naszym telefonie czeka setka innych profili, nasza uwaga naturalnie się rozprasza. Zamiast być w pełni obecnym, zadajemy sobie podświadomie pytanie: „Czy to jest najlepsza możliwa osoba dla mnie? Czy może następna będzie miała lepsze poczucie humoru, bardziej zbliżone poglądy, atrakcyjniejszy zawód?”. To ciągłe porównywanie prowadzi do stanu, w którym żaden wybór nie wydaje się wystarczająco dobry. Idealny partner przestaje istnieć jako rzeczywista, flawed i ludzka istota, a staje się abstrakcyjną, niemożliwą do osiągnięcia koncepcją, zlepkiem najlepszych cech wszystkich osób, które widzieliśmy na portalu randkowym. W ten sposób, zamiast budować relację z prawdziwym człowiekiem, wchodzimy w związek z jego potencjałem, z tym, kim mógłby się stać, a gdy okazuje się, że jest tylko sobą – z jego wadami, kompleksami i niedoskonałościami – czujemy rozczarowanie i sięgamy po telefon, by rozpocząć poszukiwania od nowa.
Kolejnym fundamentalnym problemem jest komodyfikacja uczuć, czyli ich przekształcenie w towar. Algorytmy, które stoją za większością platform randkowych, uczą nas traktować ludzi jak produkty do oceny. Szybki ruch palcem w prawo lub w lewo, oparty na kilku zdjęciach i krótkim opisie, sprowadza skomplikowaną ludzką istotę do zestawu atrybutów. Jesteśmy zachęcani do tworzenia mentalnych list zakupów: musi być wysoki, niepalący, z wyższym wykształceniem, musi lubić podróże i zwierzęta. Chociaż pewne preferencje są naturalne, to ten proces „skanowania” i natychmiastowej dyskwalifikacji zabija magię przypadkowości, nieoczekiwanego połączenia, które często rodzi się pomimo różnic. Prawdziwa chemia i głębsza więź często wymykają się tym powierzchownym kategoriom. Człowiek, który na papierze wydaje się idealny, może nie wzbudzić w nas iskry, podczas gdy ktoś, kto nie spełnia naszych „wymagań”, może okazać się bratnią duszą. Niestety, architektura serwisów randkowych nie sprzyja takim odkryciom. Promuje szybkość, powierzchowność i ciągłą optymalizację, zamiast zachęcać do powolnego, uważnego poznawania drugiego człowieka. W świecie, gdzie ludzie są produktami, zakochanie się – czyli bezwarunkowe, irracjonalne oddanie – staje się aktem ekonomicznie nieracjonalnym.
Poza psychologicznym paradoksem wyboru i komodyfikacją relacji, na trudność z zakochaniem się wpływają głębsze, kulturowe przemiany oraz zmiana w naszym podejściu do intymności i podatności na zranienie. Współczesny człowiek jest wychowywany w kulcie samowystarczalności, produktywności i optymalizacji każdego aspektu życia. Jesteśmy naszymi własnymi markami, a nasze życie jest projektem, który ma być stale ulepszany. W takim kontekście miłość romantyczna, ze swoją nieprzewidywalnością, chaosem i wymogiem całkowitej otwartości, staje się przestrzenią ogromnego ryzyka. Wymaga bowiem porzucenia kontroli, przyznania się do potrzebowania kogoś i zaakceptowania faktu, że nasze szczęście jest uzależnione od kogoś innego – co stoi w sprzeczności z etosem współczesnego, niezależnego indywidualisty.
Zakochanie się to akt podatności na zranienie (vulnerability). To pozwolenie, by ktoś nas zobaczył – naprawdę zobaczył – z naszymi słabościami, niepewnościami i lękami. W świecie, gdzie w mediach społecznościowych prezentujemy wyłącznie wypolerowane, idealne wersje siebie, ta perspektywa jest przerażająca. Obawiamy się, że jeśli pokażemy nasze prawdziwe „ja”, zostaniemy odrzuceni. Platformy do nawiązywania kontaktów, z ich naciskiem na atrakcyjne zdjęcia i chwytliwe opisy, tylko pogłębiają tę presję. Tworzymy więc personę – wersję siebie przystosowaną do rynku matrymonialnego – i wchodzimy w interakcje z personami innych ludzi. Prawdziwe zakochanie nie może zaistnieć między personami; wymaga spotkania prawdziwych, autentycznych istot. A ponieważ tak bardzo boimy się odrzucenia tej prawdziwej istoty, wolimy pozostać w bezpiecznym, choć pustym, świecie powierzchownych interakcji i nieskończonego wyboru. To tak, jakbyśmy stali przed drzwiami do pokoju pełnego możliwości prawdziwej bliskości, ale woleli bez końca przeglądać katalog w poczekalni, bo wejście do środka wiąże się z ryzykiem, że możemy zostać wyproszeni.
Kultura natychmiastowości również odgrywa tu ogromną rolę. Przyzwyczailiśmy się, że wszystko możemy dostać od razu: jedzenie, rozrywkę, informacje. Jeśli coś nie działa lub nie daje natychmiastowej satysfakcji, wymieniamy to na nowe. To nastawienie przenosimy na relacje. Gdy pojawiają się pierwsze trudności, konflikty czy po prostu nuda – naturalne fazy każdego długotrwałego związku – naszą pierwszą reakcją nie jest już praca nad problemem, lecz myśl: „Czy to już koniec? Może lepsza partia czeka na mnie w aplikacji?”. Brakuje nam cierpliwości i wytrwałości, by przebrnąć przez te trudniejsze momenty, które są nieodłączną częścią procesu budowania głębokiej, dojrzałej miłości. Zakochanie to często iskra, która zapala ogień, ale aby ten ogień płonął, trzeba go stale dokładać, a czasem walczyć z podmuchami wiatru, które grożą jego zgaszeniem. W epoce niekończących się wyborów, zamiast walczyć o nasz ogień, często po prostu idziemy szukać następnej iskry, która znów da nam tę początkową, intensywną, ale ulotną euforię.
Wreszcie, współczesny model randkowania online prowadzi do emocjonalnego wypalenia. Stałe bycie „w grze”, ocenianie i bycie ocenianym, inwestowanie energii w rozmowy, które nagle urywają się bez słowa wyjaśnienia (zjawisko ghostingu) – to wszystko jest niezwykle obciążające dla psychiki. Powoduje, że zamiast nadziei i ekscytacji, randkowanie zaczyna wywoływać lęk, cynizm i pragnienie wycofania się. Stajemy się emocjonalnie ostrożni, budujemy mury, aby chronić się przed kolejnym potencjalnym zranieniem. A mury są przeciwieństwem otwartości niezbędnej do zakochania. Gdy nasze serce jest zmęczone i obwarowane, każdą nowo poznaną osobę traktujemy nie jako potencjalnego ukochanego, ale jako potencjalne źródło bólu, które należy wcześniej zneutralizować poprzez dystans, nadmierną analizę lub przedwczesną dyskwalifikację. W ten sposób, chcąc ochronić się przed cierpieniem, odcinamy się również od możliwości doświadczenia głębokiej radości i spełnienia, jakie daje prawdziwa, odwzajemniona miłość.
Czy w takim razie jesteśmy skazani na wieczne wędrowanie po emocjonalnym hipermarkecie, nigdy nie będąc w stanie dokonać satysfakcjonującego wyboru? Czy zakochanie się stało się reliktem przeszłości? Nie, ale wymaga od nas świadomego wysiłku i zmiany podejścia. Wyjście z tej pułapki nie polega na odrzuceniu technologii, ale na nauczeniu się, jak korzystać z niej w sposób, który służy nam, a nie zniewala. Chodzi o przekształcenie narzędzia, które promuje konsumpcję, w narzędzie, które może ułatwić autentyczne spotkanie.
Pierwszym krokiem jest wprowadzenie intencjonalności i ograniczenia. Zamiast bezmyślnie przewijać setki profili, warto postawić sobie granice. Może to oznaczać wyznaczenie konkretnego, ograniczonego czasu na przeglądanie aplikacji dziennie. Albo postanowienie, że w danym momencie prowadzi się rozmowę tylko z jedną, maksymalnie dwiema osobami, i dopiero gdy one nie zaowocują spotkaniem, przechodzi się do kolejnych. To pozwala skupić uwagę i energię na rzeczywistym poznawaniu konkretnych ludzi, zamiast rozpraszać ją na dziesiątki potencjalnych, hipotetycznych scenariuszy. Warto też zmienić cel z „znalezienia najlepszej możliwej osoby” na „poznanie ciekawego człowieka i zobaczenia, czy pojawi się między nami więź”. To drugie podejście jest o wiele mniej presyjne i pozostawia przestrzeń na naturalny rozwój wydarzeń, włączając w to magię niespodzianki i przypadku.
Kluczowe jest również przyspieszenie przejścia z komunikacji online do spotkań w świecie rzeczywistym. Tekstowe rozmowy, choć wygodne, tworzą iluzję znajomości. Prawdziwa chemia, język ciała, ton głosu, ta niewytłumaczalna „iskra” – tego wszystkiego nie da się w pełni uchwycić przez ekran. Im dłużej zwlekamy z prawdziwym spotkaniem, tym bardziej budujemy w głowie wyidealizowany obraz drugiej osoby, który w zderzeniu z rzeczywistością może boleśnie pęknąć. Dlatego warto po kilku udanych rozmowach odważyć się i zaproponować krótkie, niskoprężne spotkanie na kawę. To weryfikuje, czy ta więź, która nawiązała się online, ma szansę przetrwać poza cyfrowym światem. To właśnie w tych bezpośrednich, ludzkich interakcjach, z ich niezręcznościami, spontanicznym śmiechem i prawdziwymi emocjami, najczęściej rodzi się prawdziwe zakochanie.
Wreszcie, najważniejsza praca odbywa się w nas samych. Musimy na nowo nauczyć się wartości niedoskonałości, powolności i ryzyka. Zamiast szukać osoby, która „dopełni” nasze życie, warto najpierw skupić się na budowaniu życia, które jest satysfakcjonujące samo w sobie. Gdy przestaniemy patrzeć na partnera jako na produkt mający zaspokoić nasze wszystkie potrzeby, a zaczniemy widzieć go jako towarzysza podróży, z którym chcemy dzielić już i tak bogate życie, presja wyboru maleje. Akceptacja, że każdy związek wiąże się z kompromisami i że nie ma ludzi idealnych, uwalnia nas od tyranii poszukiwania tej jedynej, doskonałej opcji. Prawdziwa miłość nie polega na znalezieniu idealnej osoby, ale na tym, by niedoskonały sposób kochania drugiego człowieka stał się dla nas idealny.
Era niekończących się wyborów rzuciła nam wyzwanie, ale nie unieważniła ludzkiej potrzeby głębokiej, romantycznej więzi. Wymaga od nas jedynie większej samoświadomości, odwagi, by być podatnym na zranienie, i mądrości, by czasem odłożyć telefon, by móc w pełni spojrzeć w oczy osobie naprzeciwko. Prawdziwe zakochanie wciąż jest możliwe, ale jego warunkiem jest gotowość do zamknięcia katalogu i otwarcia serca na prawdziwe, nieprzewidywalne i piękne spotkanie z drugim człowiekiem.